Τρίτη 30 Αυγούστου 2011

Για την κατασκήνωση στο Αλυκό και τον τοπικό σύλλογο Πολιχνίου

Τρίτη, 30 Αυγούστου 2011
Κείμενο των ελευθεροκατασκηνωτών

Την Κυριακή 28 Αυγούστου δεχτήκαμε στο κεδροδάσος του Αλυκού μια προσβλητική επίσκεψη. Μια ομάδα εφτά ατόμων, που μετά από τις επανειλημμένες ερωτήσεις μας μάς είπαν ότι είναι από το σύλλογο Πολιχνίου, εισέβαλε με περίσσεια αδιακρισία σε σημεία διαμονής των κατασκηνωτών κάνοντας επιθετικά σχόλια και αντιμετωπίζοντάς μας με απαξία και περιφρόνηση. Αυτοσχέδια τασάκια και μπουκάλια με νερό βαφτίστηκαν βόμβες ρύπανσης για το δάσος σε ένα αξιομνημόνευτο διανοητικό άλμα.


Σαν κατασκηνωτές είμαστε ανοιχτοί να συζητήσουμε με όσους ενδιαφέρονται για το δάσος, κάτι που αποδεικνύεται και με τη συμμετοχή μας στις ανοιχτές συνελεύσεις τις οποίες είχε καλέσει η Περιβαλλοντική Κίνηση Νάξου έπειτα από τις επιθέσεις σε κατασκηνωτές στα τέλη Ιουλίου.


Όμως την περασμένη Κυριακή ήταν τέτοιο το κλίμα που η συζήτηση έμοιαζε ανέφικτη. Η αντίδρασή μας ήταν άμεση. Η προσέγγιση των μελών του συλλόγου από κατασκηνωτές, επισκέπτες και ντόπιους προκάλεσε την αναδίπλωσή τους. Η ρηχότητα και η φτώχεια των επιχειρημάτων τους συνοψίζεται σε αβάσιμες κατηγορίες ότι οι κατασκηνωτές ρυπαίνουν με τα σκουπίδια τους κι ότι αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για πρόκληση πυρκαγιάς.


Είναι όμως γνωστό ότι οι κατασκηνωτές που πολλά χρόνια τώρα επισκεπτόμαστε το δάσος ουδέποτε προκαλέσαμε προβλήματα. Αντίθετα, παίρνουμε όλες τις προφυλάξεις ώστε να ασκείται η μικρότερη δυνατή πίεση στη σπάνια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής. Η παρουσία μας εδώ απέχει πολύ από τη λογική του περιστασιακού τουρίστα, που σκοπό έχει να περάσει απλά καλά. Η παρουσία μας εδώ δεν είναι χρηστική – δεν λεηλατούμε τον τόπο και μετά αποχωρούμε χωρίς να νοιαζόμαστε γι’ αυτόν. Κατασκηνώνουμε στο δάσος από αγάπη για το δάσος, τα ζώα και τα φυτά του. Η διαμονή μας εδώ, πέρα από την ευχαρίστηση της επαφής μας με τη φύση, είναι ταυτόχρονα προσπάθεια να το φροντίσουμε, να διαφυλάξουμε την ελεύθερη πρόσβαση, να το υπερασπιστούμε ως κοινή γη, γη για όλους και όλες μας. Ιδιαίτερα στην περίοδο που διανύουμε, με την ολοένα και επιθετικότερη συρρίκνωση των δημόσιων χώρων και τη λεηλασία της φύσης από τα κάθε λογής επενδυτικά συμφέροντα – με το πρόσχημα πάντα της ανάπτυξης, και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η Νάξος- η παρουσία μας κρίνεται επιτακτική.


Όσο για το ανεκδιήγητο που ακούστηκε άνθρωπο του συλλόγου περί περίφραξης του δάσους προκειμένου να προφυλαχτεί, ένα έχουμε να απαντήσουμε: τα δάση δεν είναι εκθέματα να τα τοποθετήσουμε σε γυάλινες προθήκες και να τα θαυμάζουμε από μακριά. Τα δάση είναι για τους ανθρώπους, τα δέντρα, τα φυτά του, τα ζώα του. Απειλούνται όχι από εκείνους που τα επισκέπτονται, αλλά από όσους σκέφτονται με όρους αξιοποίησης και κερδοφορίας. Οι ψευτοευαισθησίες λοιπόν είναι προσχηματικές.


Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, στην ευρύτερη περιοχή του Αλυκού σημειώθηκαν αρκετές τραμπούκικες επιθέσεις. Επίθεση σε τροχόσπιτα με πέτρες και δυναμιτάκια, σπάσιμο τζαμιών σε αυτοκίνητο, καταστροφή και κλοπή τεντών για τον ήλιο από την παραλία της Χαβάης, ύπουλες επιθέσεις σε κατασκηνωτές και καταστροφή προσωπικών αντικειμένων ακόμα και με τη χρήση μαχαιριών, επίθεση με μεγάλο αριθμό κροτίδων με στόχο λουόμενους που έθεσαν τη σωματική ακεραιότητά τους σε κίνδυνο καθώς και εξέθεσε το δάσος σε κίνδυνο πυρκαγιάς. Όπως επικαλέστηκαν οι ίδιοι οι θρασύδειλοι δράστες των επιθέσεων στόχος τους ήταν η εκδίωξη των κατασκηνωτών.


Για να επιστρέψουμε όμως στα πιο πρόσφατα, η παρουσία του συλλόγου στο Αλυκό μας προβληματίζει με τον τρόπο που έγινε. Θα θέλαμε να πιστέψουμε ότι το κίνητρό τους είναι η οικολογική ευαισθησία που επικαλούνται. Κι εφόσον είναι καλοπροαίρετοι και ειλικρινείς ως προς τις προθέσεις τους όπως ισχυρίζονται, τότε σίγουρα έχουν αντιληφθεί ήδη ότι οι ελευθεροκατασκηνωτές του Αλυκού δεν αποτελούμε καμιά απειλή για το δάσος. Αντίθετα, όπως τόνισαν και αρκετοί από τους επισκέπτες της παραλίας που βρίσκονταν εκεί το μεσημέρι της Κυριακής, πρόκειται για μια από τις πιο καθαρές περιοχές του νησιού.


Το κεδροδάσος κινδυνεύει από τις λογικές της αξιοποίησης και της ανάπτυξης. Εξάλλου τέτοιες κινήσεις δεν είναι πρωτοφανείς: όπου εκδιώκονται οι κατασκηνωτές ακολουθεί η καταστροφή και η λεηλασία της φύσης.


Είμαστε εδώ, μέσα στο δάσος, απέναντι σε όσους το επιβουλεύονται.


Ελεύθεροι Κατασκηνωτές Αλυκού
Αλυκό 29 Αυγούστου 2011

Πέμπτη 25 Αυγούστου 2011

Murray Bookchin "Τι είναι η Κοινωνική Οικολογία"


Κοινωνική οικολογία ονομάζεται η προσέγγιση εκείνη του οικολογικού κινήματος που θεωρεί ότι οι αιτίες των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα το φυσικό περιβάλλον (π.χ. η κλιματική αλλαγή, η περιβαλλοντική ρύπανση κλπ) είναι κοινωνικές, δηλαδή οφείλονται στο επικρατές σήμερα κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό σύστημα, τον καπιταλισμό, ή και στον μαρξιστικό - λενινιστικό κομμουνισμό, όπως αυτός εφαρμόστηκε στις λαϊκές δημοκρατίες κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα υπό τη μορφή «δικτατορίας του προλεταριάτου». Η κοινωνική οικολογία, όπως και οι άλλες τάσεις του οικολογικού κινήματος, αναδύθηκε μέσα από τα νέα κοινωνικά κινήματα της δεκαετίας του 1960.

Η κοινωνική οικολογία εντάσσεται ιδεολογικά στον πράσινο αναρχισμό και αποτελεί σήμερα μία από τις βασικές και περισσότερο στέρεα θεωρητικά θεμελιωμένες κατευθύνσεις του. Ωστόσο, πολλές από τις ιδέες της τις ενστερνίζονται και ομάδες της ευρύτερης Αριστεράς. Μέσω του έργου του Μάρεϊ Μπούκτσιν, κύριου θεωρητικού της κοινωνικής οικολογίας μετά τη δεκαετία του 1960, η τελευταία έχει συνδεθεί με τη δική του εκδοχή ελευθεριακού σοσιαλισμού, τον ελευθεριακό κοινοτισμό.


Σύμφωνα με την κοινωνική οικολογία, τα περιβαλλοντικά προβλήματα πηγάζουν από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό, γιατί θεωρείται ότι η έννοια της κυριαρχίας στη φύση, αιτία της οικολογικής κρίσης, είναι επέκταση της λογικής της εκμετάλλευσης μεταξύ ανθρώπων. Η λογική της «πάση θυσία» οικονομικής ανάπτυξης, που έχει υιοθετηθεί κατά τη νεωτερικότητα από σχεδόν όλες τις οικονομολογικές σχολές, συμπεριλαμβανομένου του μαρξισμού, αποτελεί ακόμα μία βασική αιτία της οικολογικής κρίσης. Η τελευταία, κατά τους κοινωνικούς οικολόγους, δεν είναι παρά μία πλευρά της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης. Συνεπώς, κατά την κοινωνική οικολογία, τα οικολογικά προβλήματα, αλλά και τα υπόλοιπα παγκόσμια προβλήματα μπορούν να λυθούν μόνο με τη συνολική αλλαγή της κοινωνίας. Κάθε προσπάθεια σταδιακής και εκ των έσω αναμόρφωσης του σημερινού συστήματος (ρεφορμισμός) είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Η κοινωνική οικολογία έχει έρθει σε αντιπαράθεση με εναλλακτικές προσεγγίσεις των οικολογικών προβλημάτων όπως η πολιτική οικολογία, η βαθιά οικολογία, ο οικοφεμινισμός και ο πριμιτιβισμός, παρά την αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Η κριτική των κοινωνικών οικολόγων στρέφεται ενάντια στην αναποτελεσματικότητα, στον συντηρητικό χαρακτήρα ή στον μισανθρωπισμό, που χαρακτηρίζει κατ' αυτούς τα άλλα οικολογικά κινήματα. Η πράσινη οικονομία, βασιζόμενη στις ήπιες πηγές ενέργειας, θεωρείται αναποτελεσματική και ανεπαρκής από τους κοινωνικούς οικολόγους αφού αγνοεί τις κοινωνικές και πολιτικές πηγές της οικολογικής κρίσης. Παρόμοια κριτική έχει ασκηθεί και απέναντι στις συναφείς έννοιες της αειφόρου και πράσινης ανάπτυξης.

Ακόμα οι ιδέες της έρχονται σε αντίθεση με αυτές του κοινωνικού δαρβινισμού. Η άποψη του τελευταίου ότι τα οικολογικά προβλήματα σχετίζονται με τον υπερπληθυσμό αμφισβητείται από τους κοινωνικούς οικολόγους. Για αυτούς, αφενός μεν η Γη μπορεί να φιλοξενήσει πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό ακόμα, αρκεί να γίνει σωστή χρήση των διαθέσιμων φυσικών πόρων, αφετέρου δε προβλήματα όπως η πείνα στον Τρίτο Κόσμο δεν είναι θέμα παραγωγής αγαθών, αλλά θέμα δίκαιης κατανομής τους.



Η κοινωνική οικολογία του M. Bookchin.

Η οικολογική προοπτική του Bookchin συνίσταται εξ αρχής στην κατάργηση του δυισμού μεταξύ φύσης και ανθρωπότητας και πιο συγκεκριμένα, μεταξύ μιας «κακώς εννοούμενης φύσης» και μιας «κυρίαρχης ανθρωπότητας». Η κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση είναι μέρος όχι μόνο του τρόπου οργάνωσης της ζωής μας αλλά και του ίδιου του πολιτισμού μας. Συνεπώς ο νέος τύπος λογικής και το ανθρωπολογικό μοντέλο που απαντά σ’ αυτήν, δεν είναι έκδηλο μόνο στους αστικούς σχηματισμούς των σύγχρονων μητρο-πόλεων, αλλά και στην ίδια την επιστήμη και την τεχνολογία. Το αποτέλεσμα αυτής της αυταρχικής και βίαιης εξουσίας του ανθρώπου πάνω στη φύση, σηματοδοτεί το στέριωμα ενός τεχνητού και βάναυσου πολιτισμού πάνω στα θεμέλια του φυσικού κόσμου, δηλαδή την από-φυσικοποίηση του ίδιου του ανθρώπου.

Συνεπώς ως προς την φιλοσοφία της ιστορίας που υιοθετεί ο Bookchin, τοποθετεί την αόρατη διαμάχη μεταξύ περιβαλλοντισμού και οικολογίας στην πολιτική κατεύθυνση μιας «ηθικής της ελευθερίας». Στο πλαίσιο αυτό προτάσσει την κοινωνική οικολογία ώστε «οι βίαιοι διαχωρισμοί μεταξύ σκέψης και φύσης, υποκειμένου και αντικειμένου, νου και σώματος, κοινωνίας και φύσης να υπερπηδηθούν».[1] Ο Bookchin βλέπει την ιστορία ως τη «συνέχεια των γεγονότων.. που εδράζονται στις δυνατότητες της ανθρωπότητας για ελευθερία, αυτοσυνείδηση και συνεργασία, στην αυτοδιαμορφωνόμενη ανάπτυξη ολοένα και πιο ελευθεριακών μορφών κοινωνικής συμβίωσης»[2] και αναζητώντας τα όρια αυτής της φιλοσοφικο-ιστορικής αντίληψης, συλλαμβάνει και εντάσσει μέσα σ’ αυτά την ευρεία έννοια του όρου “οικολογία”.

Ο Bookchin θεωρεί ότι οι αμοιβαίες σχέσεις των μελών του φυσικού κόσμου και των μελών μιας κοινότητας σε συνάρτηση με το φυσικό περιβάλλον και το κοινωνικό γίγνεσθαι αντίστοιχα, συνιστά ένα πεδίο αναλογίας, ενδεικτικό του τρόπου εξέλιξης τόσο της φύσης, όσο και της κοινωνίας. Αυτό όμως που διαχωρίζει την φυσική από την κοινωνική ιστορία είναι οι θεσμικές προϋποθέσεις, όπου εντάσσεται η εξουσία και η ιεραρχία. Η ιεραρχία που θέτει ο άνθρωπος ανάμεσα στα μέλη του ζωικού κόσμου, δεν υφίσταται σε κανένα οικοσύστημα. Είναι το αποτέλεσμα και η συνέπεια της εξουσιαστικής νοοτροπίας του ανθρώπου πάνω στη φύση, εξηγώντας και κατανοώντας τη φύση με βάση τα προϊόντα «των οργανωμένων και επιδέξια σφυρηλατημένων σχέσεων εξουσίας»[3] που απαντώνται στους τύπους ιεράρχησης της κοινωνίας.

Οι σχέσεις στο εσωτερικό του οικοσυστήματος είναι αμοιβαίες και μη ιεραρχικές, πηγή έμπνευσης της ίδιας της κοινωνίας στο ιστορικό γίγνεσθαι προς μια «ηθική της ελευθερίας». Στην καρδιά αυτής της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ φύσης και κοινωνίας, αναδύεται η αντίληψη του Bookchin για την “κοινωνική οικολογία” ως “οικολογία της ελευθερίας”.

Η “οικολογία της ελευθερίας” δεν αποσπάται από την ίδια την ιστορία, καθώς εδράζεται η ίδια «στις δυνατότητες της ανθρωπότητας για ελευθερία». Η “κοινωνική οικολογία” είναι αποτέλεσμα και προϋπόθεση μιας κομμουναλιστικής αντίληψης για το κοινωνικό γίγνεσθαι, την ιστορία και τη φύση.

Το πρόταγμα του κομμουναλισμού.

Ο κομμουναλισμός ως φιλοσοφική θεωρία, ανάγεται στις παλαιότερες επαναστατικές παραδόσεις του μαρξισμού και του αναρχισμού, ενώ προτάσσει ένα ριζοσπαστικό οικολογικό λόγο, εσωτερικά συνδεδεμένο με την ιστορία, την οικονομία και την παιδεία. Ως όρος αντλεί απ’ την Παρισινή Κομμούνα, δηλώνοντας τη «συνομοσπονδία πόλεων και χωριών» αντί του «δημοκρατικού έθνους-κράτους». Στο κέντρο της κομμουναλιστικής αντίληψης βρίσκεται ο δήμος «όπου οι θεσμοί και οι αξίες εδραιώνονται όχι στη ζωολογία αλλά στη δημόσια ανθρώπινη δραστηριότητα».[4]

Ο κομμουναλισμός υιοθετεί από τον αναρχισμό την αντι-κρατική λήψη των πολιτικών αποφάσεων με βάση τη συνέλευση στο ευρύτερο πεδίο της πόλης, του χωριού και της συνοικίας, εκτείνοντας την στο πλαίσιο του “ελευθεριακού δημοτισμού”. Η συνομοσπονδία που θα δημιουργούταν ανάμεσα στις πόλεις και τα χωριά, θα μπορούσε να αντικαταστήσει την κρατική εξουσία, αφού οι δημοκρατικοί δήμοι θα λάμβαναν τις αποφάσεις με αποτέλεσμα να εντείνουν τον πολιτικό αντίλογο με το κράτος και τη θεσμική του αντιπροσώπευση. Ο κομμουναλισμός ως ελευθεριακή-δημοτική εξουσία υιοθετεί από το μαρξισμό την όξυνση των ταξικών συγκρούσεων με σκοπό την «μεταβολή όχι μόνο της πολιτικής ζωής της κοινωνίας αλλά και της οικονομικής ζωής της».[5] Το κοινωνικό συνεπακόλουθο της λαϊκής εξουσίας των πολιτών θα γινόταν το πέρασμα από την ταξική σύγκρουση, στη δημοτική διαχείριση της οικονομίας.

Η κομμουναλιστική αντίληψη βλέπει στο δήμο πέρα από την οικονομική και πολιτική διαχείριση των δημοτικών υποθέσεων, την κοινωνική εργασία ως πεδίο ελευθεριακής παιδείας και πνευματικής αυτοδιαμόρφωσης των κοινωνικών υποκειμένων. Οι συνελεύσεις συνιστούν ένα κοινωνικό σχολείο όπου ο πολίτης αυτοδιαμορφώνεται με βάση τα ιδανικά της ελευθερίας που παρέχει η αλληλεπίδραση και η αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους, αφού «οι ίδιες οι συνελεύσεις θα πρέπει να λειτουργούν .ως στίβοι διαπαιδαγώγησης των ανθρώπων πάνω στη διαχείριση σύνθετων πολεϊκών και περιφεριακών υποθέσεων».[6]

Ο Bookchin αναφέρεται στις πολεϊκές δραστηριότητες ως μοναδικό τύπο άσκησης εξουσίας στην αρχαία Αθήνα, καθώς ο Αθηναίος του πέμπτου αιώνα δεν συμμετείχε σ’ αυτές ως πολιτικό ον πρωτίστως, αλλά ως ηθικό. Η διαπαιδαγώγηση μέσω της συνέλευσης δημιουργεί το ηθικό ον, το οποίο ως ευαίσθητο κοινωνικό υποκείμενο κινείται από την παιδεία της “ηθικής της ελευθερίας” προς την πολεϊκή δραστηριότητα και την άσκηση εξουσίας, σε μια διανοητική και αισθητική αυτοδιαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης, κατευθυνόμενη προς τα πολιτικά ιδανικά της ελευθερίας.

Αυτή η μετάβαση πολιτικής συνείδησης προϋποθέτει έναν ελευθεριακό δημοτισμό, ο οποίος είναι «αναπόσπαστο τμήμα της αντίληψης του κομμουναλισμού, και είναι μάλιστα η πράξις του».[7] Για τον Bookchin, τα ιδανικά της ελευθερίας είναι τα ίδια το αποτέλεσμα μιας ελευθεριακής ηθικής, στενά συνδεδεμένα με την οικολογία και τη φύση. Τα ιδανικά της ελευθερίας είναι το νόημα και στην ακραία τους έκφραση ο προορισμός της ιστορίας.

Μύθος, λογική και ουτοπία.

Ο Bookchin θέλοντας να σκιαγραφήσει τα ιδανικά της ελευθερίας, ανατρέχει στον πρωτόγονο άνθρωπο για να διερευνήσει με όρους κοινωνικής ανθρωπολογίας την ιστορική διαδρομή από το μύθο στη λογική και από το πρώιμο έθιμο στην ελληνορωμαϊκή δικαιοσύνη. Την πρώτη κατεύθυνση προς τα ιδανικά της ελευθερίας, την βρίσκει στους Έλληνες φιλοσόφους και τους Ρωμαίους νομικούς, με τη διάκριση του δίκαιου και του άδικου από μια ορθολογική σκοπιά. Η ελευθερία λοιπόν αναδύεται «ως ένα σώμα ιδεών. το οποίο δεν ήταν μόνο φυσικό και κοινωνικό, αλλά ηθικό και χειραφετητικό επίσης»[8] με σκοπό να ξαναφτιαχτεί η κοινωνία.

Ο μύθος κρατούσε τον κόσμο της προϊστορίας δέσμιο στην κυριαρχία του εθίμου που ήταν η θεόσταλτη εντολή. Η δικαιοσύνη υποχωρούσε για χάρη της παράδοσης και της ορθολογικότητας. Ωστόσο με το Θουκυδίδη θα γίνει η πρώτη νατουραλιστική καταγραφή της ιστορίας που θα γνωρίσει ο αρχαίος κόσμος και μέσα στην οποία «δεν υπάρχουν μύθοι που να επιβαρύνουν αυτήν αντικειμενική καταγραφή της ανάδυσης της πόλεως και του εποικισμού του ελλαδικού χώρου[9].

Στα χρόνια της αναγέννησης, η δικαιοσύνη και η ορθολογικότητα αρχίζουν να αποκτούν έναν κριτικό και ουτοπικό χαρακτήρα. Η νεότερη σκέψη αρθρώνει πλέον έναν ανθρώπινο και οικολογικό λόγο, αφού η έννοια της αμοιβαιότητας φορτίζεται με κοινωνικό και πολιτικό νόημα. Η λογική αντικαθιστά τον μύθο και παύουν να υφίστανται μεταφυσικές ερμηνείες του κόσμου, ενώ το βάρος πέφτει στον επίγειο κόσμο που μας περιβάλλει. Συνεπώς η αφηρημένη δομή της κοινωνίας υποχωρεί για χάρη του συγκεκριμένου. Αυτήν την παράδοση θα παραλάβει ο διαφωτισμός, ο οποίος θα παραθέσει δίπλα στο ορθολογικό, το ψυχολογικό και δίπλα στο κοινωνικό, το φυσικό, ανοίγοντας το δρόμο προς τις ελευθεριακές ουτοπίες.

Για τον Bookchin, τα ιδανικά της ελευθερίας απέκτησαν πολιτική μορφή και αποκόπηκαν πλήρως από τις θρησκευτικές παραδόσεις μέσω των ελευθεριακών ουτοπιών που προσπάθησαν να «συμφιλιώσουν τους δυϊσμούς του νου, του σώματος και της κοινωνίας, οι οποίοι αντιπαρέβαλλαν τη λογική με τον αισθησιασμό, την εργασία με το παιχνίδι, την πόλη με την επαρχία, την ανθρωπότητα με τη φύση»[10]. Αναφέρεται στους ουτοπιστές Robert Owen, Charles Fourier και στους αναρχικούς θεωρητικούς Pierre – Joseph Proudhon, Μιχαήλ Μπακούνιν και Πέτερ Κροπότκιν. Μνημονεύει τον Jean – Jacques Rousseau για την ενσάρκωση της επιθυμίας στο ιστορικό γίγνεσθαι, καθώς μόνο με το συνδυασμό «λογικής και βούλησης, σκέψης και δράσης, διαλογισμού και παρέμβασης, άλλαξε όλο το τοπίο του ριζοσπαστισμού».[11] Με τον ουτοπικό φόντο αυτών των στοχαστών και κυρίως του Κροπότκιν, ο Bookchin συλλαμβάνει το επαναστατικό πρόταγμα της κοινωνικής οικολογίας που δεν αντιστέκεται μόνο στον κρατικό κοινοβουλευτισμό αλλά και στην ίδια την αστικοποίηση της καθημερινής ζωής. Η κοινότητα, η συνομοσπονδία και η αυτοδιαχείριση της οικονομίας, κεντρικές θεσμικές σημασίες της κομμουναλιστικής κοινωνίας, αντλούν από τις ελευθεριακές ουτοπίες. Ο Bookchin μεταφέρει την ιστορία και τη φιλοσοφία των νεοτερικών ουτοπιών στο σήμερα και κάνει λόγο για μια απελευθερωτική κοινωνική δομή με βάση τα μέσα που η ίδια ως δομή μας παρέχει.

Προς μια ελευθεριακή ηθική.

Ο Bookchin αναφέρεται εκτενώς, παραθέτοντας μια σειρά από προτάσεις, για μια απελευθερωτική κοινωνία, οικολογικά δομημένη, με βάση τη μετάβαση από το υπάρχον κοινωνικό σύστημα προς το κοινωνικό – οικολογικό μοντέλο.[12]

Α. Οικολογία και εξάλειψη της ιεραρχίας.

Η κοινωνική οικολογία δεν αναγνωρίζει στο οικοσύστημα «ζώα – βασιλιάδες» και «ζώα – υπηρέτες». Θεωρεί ότι όλα τα μέλη ενός οικοσυστήματος (φυτά και ζώα) είναι το ίδιο απαραίτητα για την αρμονία του συνόλου. Η κοινωνική οικολογία αγωνίζεται να δείξει την εξάλειψη της ιεραρχίας στη φύση, όπως και στην κοινωνία. Σ’ αυτό το σημείο συμπορεύεται με τα κινήματα των γυναικών και τις συνελεύσεις γειτονιάς.

Β. Απελευθερωτική τεχνολογία.

Για τον Bookchin δεν υπάρχει “ουδέτερη τεχνολογία”. Η ίδια τεχνολογία που χρησιμοποιείται για να υποδουλώσει τον άνθρωπο, με τους απαραίτητους κοινωνικούς μετασχηματισμούς θα μπορούσε να τον απελευθερώσει, ωθώντας τον στη δημιουργική εργασία.

Γ. Οικολογία και ελευθεριακή ηθική.

Η ελευθεριακή ηθική αντιτίθεται στην σχετικιστική ηθική της μεταμοντέρνας κοινωνίας γιατί έχει ως αφετηρία την οικολογία, δηλαδή μπορεί να εμφυσήσει στην κοινωνία το ηθικό μήνυμα της φύσης. Η φύση χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και κατ’ επέκταση δημιουργικότητα που βασίζεται στη συνεργασία για την επιβίωση. Αυτό είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό της ελευθεριακής ηθικής που ο άνθρωπος δανείζεται από τη φύση.

Συμπεράσματα.

Ο Bookchin άσκησε ισχυρή κριτική σε σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα, όπως στον Φουκώ και τον Χάιντεγκερ για τον σχετικιστικό τρόπο σύλληψης του ιστορικού γίγνεσθαι. Και με τους δύο συγκρούστηκε για την εξάλειψη κάθε έννοιας κοινωνικού υποκειμένου. Ο Bookchin έχει σταθερές αναφορές στην αρχαία Ελλάδα, την αναγέννηση και την πολιτική φιλοσοφία, με αφετηρία τον Jean – Jacques Rousseau. Στο πρόταγμα του για την κοινωνική αλλαγή, διαμοιράζεται το πνεύμα της αθηναϊκής δημοκρατίας, των φιλοσοφικών ουτοπιών του 18ου αιώνα και των κοινωνικών επαναστάσεων του 19ου και του 20ου αιώνα. Με αυτόν τον πολιτικό και φιλοσοφικό φόντο, αντιλαμβάνεται και επεκτείνει το όραμα μιας άλλης κοινωνίας προσπαθώντας να συνενώσει κοινωνία και φύση.

Ο Bookchin είναι θεωρητικός της ελευθερίας, όπως οι γάλλοι ουτοπιστές. Στην ώριμη συγγραφική του δράση γεννάται το οικολογικό του ενδιαφέρον που όπως ο ίδιος μας πληροφορεί, το οφείλει στον Κροπότκιν. Συνεπώς δεν επιχειρεί να συνενώσει κοινωνία και φύση, με τη γνωστή δυτική περιβαλλοντολογική ευαισθησία αλλά με όρους βαθύτατα πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένης της παιδείας και της οικονομίας. Η κοινωνική οικολογία αναδύεται ως πολιτικό σύστημα που στο ανώτερο επίπεδο (στο σταυροδρόμι παιδείας και κοινωνικής διαχείρισης) είναι σε θέση να δημιουργεί τους δικούς της πολίτες, τους κομμουναλιστές. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι που τη διαφοροποιεί από άλλες σύγχρονες θεωρίες και της δίνει ένα δικό της νόημα και σκοπό (ταυτόχρονα οικολογικό, ηθικό και ελευθεριακό).

Το πολιτικό νόημα και ο σκοπός της κοινωνικής οικολογίας είναι η ίδια η ελευθερία. Ο Bookchin θεωρεί ότι η φύση είναι ικανή να διδάξει τους ανθρώπους ότι η ελευθερία δεν είναι ένα πολιτισμικό φαινόμενο. Η εξάλειψη της ιεραρχίας δεν πρέπει να αναζητάται μόνο στο κράτος, αλλά στην ίδια τη δομή της κοινωνίας. Η φύση μπορεί να μας δείξει πως μπορούμε να καταργήσουμε την ιεραρχία ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες μέχρι τη δομή του σχολείου και του εργοστασίου. Αντίθετα με την καπιταλιστική κοινωνία, στη φύση τα οικοσυστήματα δεν εξελίσσονται με ιεραρχικούς όρους (δηλαδή δεν επιβιώνει ο δυνατότερος).

Η επιβίωση στο φυσικό κόσμο εξαρτάται από τις αρχές συνεργασίας και αμοιβαιότητας που θέτει το οικοσύστημα για τον εαυτό του. Κατά την ίδια έννοια και το κοινωνικό ον πρέπει να εξελίσσεται ως ον της κοινότητας και παράλληλα μ’ αυτήν. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι η συνεργασία ως κινητήρια δύναμη της ιστορίας, έχει καταργήσει την ιεραρχία. Η υιοθέτηση αυτής της αρχής, συνεπάγεται τη διαμόρφωση της ελευθεριακής ηθικής από την ίδια την κοινωνία, δηλαδή τον θεμέλιο λίθο της ελευθερίας.



ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟ ΚΟΣΜΟ"

Τρίτη 23 Αυγούστου 2011

Σχολιάζοντας το άρθρο του τ. Βουλευτή κ. Ν. Λεβογιάννη

Ουδέποτε η ΠΕΚΙΝ πίστεψε, έγραψε ή στήριξε ότι η ελεύθερη κατασκήνωση θα προστάτευε το κεδροδάσος. Η πεκιν και εγώ προσωπικά ταχθήκαμε υπέρ της ελεύθερης κατασκήνωσης όταν κάποιοι βάρβαροι θρασύδειλοι επιτέθηκαν στους κατασκηνωτές του Αλυκού με σκοπό να τους τρομοκρατήσουν και να τους διώξουν. Μεθοδεύουν μάλιστα και εκλογές στο υποτιθέμενο σύλλογο μόνιμων κατοίκων Αλυκού προκειμένου να απαγορεύσουν την κατασκήνωση στο Αλυκό και να έχουν και «δημοκρατική νομιμοποίηση».

Ουδέποτε αντιμετωπίσαμε το Αλυκό μεμονωμένα και αποσπασματικά όπως οι περισσότεροι «περιβαλλοντιστές- φυσιοκράτες» αλλά πάντα μέσα σε ένα πολιτικό πλαίσιο όπου αντιμετωπίζει την φύση και το οικοσύστημα χωρίς όρια και συμπεριλαμβάνει στα συμπεράσματα και τις προτάσεις της, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους δημόσιους χώρους, τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, το εκάστοτε χωροταξικό (ΑΠΕ) και φυσικά τις κρατικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν (ο νόμος Ν.2160/93 (παρ.12, άρθ. 4) (ΦΕΚ 18/Α/19.7.93) που προστατεύει και προωθεί τον οργανωμένο τουρισμό και όχι το περιβάλλον) και θα εφαρμοστούν (νομοσχέδιο για την σύνθετη τουριστική κατοικία που ενώ έχει αποτύχει στις άλλες χώρες Ισπανία Πορτογαλία Ισλανδία θέλουν να το επιβάλλουν τώρα και στην Ελλάδα για να βγούμε από την κρίση. Ανάρτηση 6 Αυγούστου: τι είπαν τα 3 γουρουνάκια στο 4ο ).

Για εμένα προσωπικά το Αλυκό δεν είναι ξεκομμένο από τις αλυκές και τους ποταμούς που εκβάλλουν σε αυτές ούτε μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε σαν ένα κομμάτι της Νάξου αυθύπαρκτο και αυτόνομο. (δεν έχουμε επιβεβαιώσει πχ ότι το φράγμα που θα κάνουν στου Μητροπόλου διακόπτει τον ποταμό που καταλήγει στις Αλυκές. Θα ασχοληθούμε με αυτό από το τέλος καλοκαιριού)

Ακριβώς εδώ βρίσκεται και η ειδοποιός διαφορά μας με τους άλλους. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι τα οικολογικά προβλήματα είναι στην ουσία πολιτικά και τίποτα λιγότερο. Για αυτό και η ΠΕΚΙΝ βάλλεται συνεχώς και από πολλούς περιβαλλοντιστές που θεωρούν εαυτόν οικολόγο.

Όσο για το ΣτΕ: θεσμοθετήθηκε για να προστατέψει τον πολίτη από τις αυθαιρεσίες και τις παράνομες αποφάσεις του κράτους και μπορεί στην περίπτωση του κομβικού λιμανιού της Νάξου να μας έσωσε, όμως μην ξεχνάμε ότι πριν τους ολυμπιακούς αγώνες το τμήμα περιβάλλοντος καταργήθηκε από το κράτος για να μπορέσουν να καταστρέψουν με τα άχρηστα έργα τους πολλές περιοχές φυσικού κάλλους. Έκαναν πολύ πιο δαπανηρή την προσφυγή του πολίτη σε αυτό και κάθε φορά τα προεδρικά διατάγματα επικρατούν του συντάγματος (αποφάσεις για ΧΥΤΑ ανά την Ελλάδα)

Όπως και τώρα τελευταία θεώρησε το μνημόνιο ως αναγκαίο και σύννομο προκειμένου να σωθεί το έθνος μας.
Τώρα τι σόι εθνικής σωτηρίας είναι η υπερίσχυση του Αγγλικού εθνικού δικαίου (αποικιοκρατικό) έναντι του Ελληνικού θα μας το πουν κάποια φορά. Άσε πια το τι είναι έθνος κλπ κλπ.

Οι κυρίαρχες πολιτικές είναι που «κατέφαγαν» το κεδροδάσος και αυτές είναι που δυναμιτίζουν τα θεμέλια του και όχι μόνο. Αυτές πρέπει να αλλάξουμε. Η ΠΕΚΙΝ θα πράξει όσα μπορεί και παραπάνω προκειμένου να σταματήσει αυτές τις αποσπασματικές και σπασμωδικές πολιτικές.

Τελειώνω αναδημοσιεύοντας κάποιες απόψεις για την οικολογία και την κατασκήνωση

«Η εμπειρία έχει δείξει ότι από όπου έφυγαν οι ελεύθεροι κατασκηνωτές, οι παραλίες είτε ερήμωσαν, είτε τις εκμεταλλεύτηκαν επιτήδειοι καταπατητές και οργανωμένα τουριστικά συμφέροντα, επιβάλλοντας τη “μονοκαλλιέργεια” ενός τουριστικού μοντέλου με ημερομηνία λήξης. Όπως ένα οικοσύστημα γίνεται έρημος όσο μειώνεται η ποικιλία των ειδών του, έτσι και ένας τόπος ερημώνει αν στηρίζεται σε περιορισμένη ποικιλία “τουριστικού προϊόντος” και παραγωγικών δραστηριοτήτων. Όπως η πλούσια ποικιλία ειδών σε ένα οικοσύστημα, έτσι και το “διαφοροποιημένο τουριστικό προϊόν” καθώς και η ποικιλία παραγωγικών δραστηριοτήτων ενός τόπου, θα συμβάλλουν στο να είναι βιώσιμος, να καλύψει δηλαδή τις ανάγκες του χωρίς να κλέψει αυτό το δικαίωμα από τις επόμενες γενιές, και το σημαντικότερο χωρίς να τις διώξει μακριά του.»

Παρασκευή 19 Αυγούστου 2011

Το ΑΛΥΚΟ είναι δημιούργημα-ΜΝΗΜΕΙΟ


Το ΑΛΥΚΟ είναι δημιούργημα-ΜΝΗΜΕΙΟ της φύσης
και χρέος όλων-Πολιτείας-Δήμου-φορέων-πολιτών-
είναι η απόλυτη προστασία του

γράφει ο φιλόλογος-πρώην Βουλευτής Νίκος Ι. Λεβογιάννης


Σε άλλη τοπική εφημερίδα γράφω σε συνέχειες την δικαστική ιστορία του κεδροδάσους του Αλυκού και πώς αυτό γλύτωσε απ’ τα νύχια των καταπατητών στη διαδρομή απ’ το 1946 ως σήμερα.
Δεν αντιλαμβάνομαι εκείνους- οικολόγους και άλλους-που τοποθετούνται απέναντι στο «κακό» δημόσιο, βλέποντάς το ως έναν εν δυνάμει «επενδυτή» και λένε ΟΧΙ σε κάθε μέτρο προστασίας του κεδροδάσους και των ακτών του.

Έχω καταθέσει δημόσια από το 2004, αμέσως μετά την τελεσίδικη και εκτελεστή απόφαση του Εφετείου, δέκα προτάσεις αποκλειστικά για την προστασία του Αλυκού. Τις επανέφερα και πρόσφατα. Κάποιοι διατυπώνουν αντιρρήσεις θεωρώντας ότι το δημόσιο πρέπει να κρατηθεί μακριά απ’ το Αλυκό. Δεν αντιλέγω ως προς το ότι μπορεί να είναι «κακό» και «επικίνδυνο» το δημόσιο, όπως ήταν και τότε επί χούντας που ήθελε να μετατραπεί το κεδροδάσος και η περιοχή σε…ξενοδοχειακή μονάδα. Δεν τα κατάφερε όμως, χάρη σε κάποιους «κακούς του υπαλλήλους», οι οποίοι εφάρμοσαν τους «κακούς» του νόμους. Ο ένας απ’ αυτούς τους «κακούς» υπαλλήλους, ο Έφορος Νάξου Ν. Ανδρουλιδάκης, λόγω των παρεμβάσεών του υπέρ της προστασίας του Αλυκού, μπήκε στο μάτι κάποιων της χούντας και με την πρώτη ευκαιρία βρέθηκε με χειροπέδες να διαπομπεύεται στην παραλία της Χώρας, καθ’ οδόν προς τη Σύρο.

Θυμίζω σε όσους δεν το γνωρίζουν την ιστορία της Σχοινούσας και του εκεί παγκόσμιας εμβέλειας «κέντρου αρχαιοκαπηλίας». Ένα εκπληκτικό κομμάτι γης (ακρωτήριο) αγόρασαν εκεί οι αρχαιοκάπηλοι την ίδια περίπου περίοδο που πουλήθηκε και το Αλυκό, ποιος ξέρει με τι ποιότητας τίτλους ιδιοκτησίας, το απέκλεισαν απ’ τους ντόπιους με τείχος και επί χρόνια κανένας δεν ήξερε τι γίνεται εκεί μέσα, ώσπου ξέσπασε το τεράστιο σκάνδαλο της αρχαιοκαπηλίας και αποκαλύφτηκαν όλα. Το καλοκαίρι του 1982 επισκέφτηκα ως βουλευτής τη Σχοινούσα και με μια ομάδα νέων εισβάλαμε μέσα γκρεμίζοντας την είσοδο και βρεθήκαμε μπροστά σε κάποια άγρια λυκόσκυλα.

Κάπως έτσι εκτιμώ ότι θα ήταν σήμερα και το Αλυκό και σίγουρα κανένας σημερινός Ναξιώτης, ούτε οι διάφοροι ανώνυμοι blogers με τους λεονταρισμούς τους θα είχαν ιδέα τι «εστί κεδροδάσος», γιατί αυτό θα είχε εξαφανιστεί.
Καλό λοιπόν θα είναι να βλέπουμε τα πράγματα κατάματα και με γνώμονα την προστασία της φύσης. Ιδιαίτερα δε αυτόν τον μοναδικό στην Ελλάδα τόπο με το σπάνιο κεδροδάσος, αλλά και με τις αμμοθίνες, ακόμη πιο σπάνιες αυτές (δεν έχω συναντήσει σε κανένα ελληνικό λεξικό αυτή τη λέξη), απ’ τις οποίες η περιοχή απ’ τον Άγιο Προκόπη μέχρι και το Αλυκό ήταν γεμάτη και σήμερα έχουν απομείνει μόνο αυτές του Αλυκού.

Δεν είμαι εναντίον της ελεύθερης κατασκήνωσης, αλλά αυτή σήμερα δεν φτάνει για να προστατευτεί ένας τέτοιος τόπος, ούτε φυσικά ένας ξύλινος φράχτης θα εμποδίζει την ελεύθερη κατασκήνωση. Αν δεν υπήρχε ο εγκαταλειμμένος σήμερα ξύλινος φράχτης στον Άη Προκόπη, τα αυτοκίνητα δεν θα είχαν αφήσει τίποτα όρθιο απ’ τους αμμώδεις λοφίσκους με την μοναδική χλωρίδα. Με το «κακό» δημόσιο ο πολίτης μπορεί να τα βάλει, υπάρχει και το Συμβούλιο της Επικρατείας (στο «κακό» δημόσιο ανήκει κι αυτό).

Εκείνο που προέχει κατά τη γνώμη μου είναι, να μπουν μπροστά οι τοπικοί φορείς και όσοι αγαπούν τη φύση, ώστε να υποχρεωθούν το δημόσιο και ο δήμος να εφαρμόσουν τις τελεσίδικες αποφάσεις και να απαλλάξουν το Αλυκό απ’ τα ερείπια και την άσφαλτο, αλλά και απ’ τους ίδιους τους καταπατητές, ώστε να αποκατασταθεί το τοπίο. Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας, του Επαρχείου Νάξου και του Δήμου έπρεπε απ’ το 2004 να έχουν πάρει μέτρα προστασίας του δημόσιου πλέον αυτού κτήματος, ώστε να μην καταπατείται στα όριά του από νέους καταπατητές, αλλά και να μην καταστρέφεται απ’ τα μπάζα, τα σκουπίδια, την αμμοληψία, τις εκχερσώσεις, την καταστροφή των αμμοθινών και της χλωρίδας απ’ τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν μέσα ανεξέλεγκτα.

Το Αλυκό με το κεδροδάσος και τις αμμοθίνες του πρέπει να μείνει έτσι όπως το δημιούργησε η φύση, να αποκτήσει και πάλι τη δασοκάλυψη που είχε πριν χτιστούν τα σημερινά ερείπια, που ήταν 100% (σήμερα είναι 85%) και να προστατευθεί από κάθε ανθρώπινη επέμβαση-παράνομη ή και νόμιμη. Κατά τα άλλα, τα μεγάλα λόγια είναι εύκολα, αλλά η φύλαξη και προστασία ενός τέτοιου τόπου μόνο απ’ το «κακό» δημόσιο μπορεί να προέλθει με την πίεση και την αγωνιστική διεκδίκηση κάθε ναξιώτη πολίτη. Δεν έχουν μείνει δα και πολλά κομμάτια της ναξιώτικης φύσης παρθένα.

Ο Καλαντός καταστράφηκε με το περιβόητο αλιευτικό καταφύγιο, ο Απόλλωνας ψιλοσώθηκε απ’ το ΣτΕ, όπως και το νησάκι της μυρτιδιώτισσας στη Χώρα. Τα δάση με τις φίδες στις ανατολικές ακτές της Νάξου, από Μουτσούνα προς Πάνερμο έχουν εξαφανιστεί. Οι πλαγιές του Ζα έχουν αποψιλωθεί ολοκληρωτικά απ’ την ελεύθερη βοσκή την άλλη μεγάλη μάστιγα της Νάξου. Κι αν έμεινε κάτι, αυτό συνήθως βρίσκεται στη μη τουριστικές περιοχές του νησιού, όπως στην ευρύτερη περιοχή της Κωμιακής. Το μόνο παρθένο κομμάτι που σώθηκε στην τουριστική περιοχή είναι το κεδροδάσος του Αλυκού. Στους ανώνυμους blogers (κάποιο με το ψευδώνυμο «Ναξιάδης» και άλλους), που με «βρίζουν» επειδή ασχολήθηκα με την υπόθεση του Αλυκού, τους απαντώ ότι ως βουλευτής, αλλά πάνω απ’ όλα ως συνειδητός οικολόγος, στην περίπτωση του Αλυκού, όπως και σε πολλές άλλες, έκανα απλά το καθήκον μου και συγκρούστηκα με σκληρά συμφέροντα, με όλες τις συνέπειες. Ούτε δικαστές επηρέασα, ούτε υπηρεσίες πίεσα. Απλά έφερα το 1982 στην επιφάνεια τη θαμμένη αυτή υπόθεση και ζήτησα απ’ τις υπηρεσίες να κάνουν τη δουλειά τους εφαρμόζοντας το νόμο. Μήπως γνωρίζουν οι ανώνυμοι blogers πόσες φορές την δεκαετία του 1990 επιχειρήθηκε η πώληση του Αλυκού απ’ τους κληρονόμους των Βέλγων σε διάφορους επιχειρηματίες και γιατί αυτό δεν έγινε;

Από την ΠΕΚΙΝ αναμένω ουσιαστικότερες παρεμβάσεις στην υπόθεση αυτή. Αν περιμένουμε να προστατευτεί το Αλυκό μόνο απ’ τους ελεύθερους κατασκηνωτές, είμαστε μακριά νυχτωμένοι. Πρέπει να δραστηριοποιηθούν στην κατεύθυνση αυτή οι ναξιώτες –πολίτες και οι τοπικοί φορείς.

Γιατί ο Δήμος απ’ το 2004 ως σήμερα δεν έχει ασχοληθεί με την υπόθεση αυτή; Γιατί δεν έχει παρέμβει στο «κακό» δημόσιο ώστε από κοινού να πάρουν μέτρα προστασίας της περιοχής; Πού είναι η ΟΝΑΣ, το Τοπικό Συμβούλιο Σαγκρίου, ο Σύλλογος Σαγκριωτών, ο Σύλλογος Πολυχνίου κ.λπ.;

Γιατί όλοι αυτοί σιωπούν;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΜΑΣΚΑ

Τρίτη 16 Αυγούστου 2011

Τοπίο ένας αγνοημένος περιβαλλοντικός πόρος

| |
Του Κώστα Κασσιού

Πόσες μα πόσες φορές στις ώρες μιας βασανιστικής αϋπνίας δεν αφήσαμε το νου μας να ανατρέξει σε εικόνες από τοπία με καταπράσινες πλαγιές λουσμένες στο φως, σε ρεματιές με τρεχούμενα νερά, σε κοιλάδες με χρώματα λουλουδιών και σε οπτικές εμπειρίες που μας είχαν χαρίσει κάποια στιγμή μια απόλαυση και ηρεμία και που τώρα στις στιγμές της αϋπνίας μας τις ανατρέχουμε;

Αλλά και ποια απογοήτευση, οργή και θυμό δεν έχουμε νοιώσει όταν τα ίδια τοπία της οπτικής απόλαυσης και αισθητικής παραδοχής μας δεν τα είδαμε να είναι βάναυσα πληγωμένα και βαθειά ανεπανόρθωτα τραυματισμένα από την ανθρώπινη παρέμβαση είτε από δρόμους που σκάφτηκαν πάνω τους, είτε από λατομεία που έμειναν ανοιχτά και ορφανά από αποκατάσταση;

Το Τοπίο, ένας αγνοημένος και παραμελημένος περιβαλλοντικός πόρος έπρεπε να περάσουν πάρα πολλά χρόνια, που αφού καταδυναστεύτηκε κατά το χειρότερο τρόπο από τον ίδιο τον άνθρωπο και από τα έργα του, τώρα να αναγνωρίζεται για τη μεγάλη του αξία. Αξία οικολογική, αισθητική, ιστορική, πολιτιστική αλλά και χωρίς αμφισβήτηση πλέον οικονομική.

Τοπίο, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του Τοπίου της Φλωρεντίας το 2000 και που η χώρα μας κύρωσε με το Ν3827/2010 ορίζει ως «μια περιοχή όπως αυτή γίνεται αντιληπτή από τους ανθρώπους , του οποίου ο χαρακτήρας είναι το αποτέλεσμα της δράσης και αλληλεπίδρασης των φυσικών και/ή των ανθρώπινων παραγόντων».
Αυτή όμως η δράση και αλληλεπίδραση φυσικών και ανθρωπίνων παραγόντων στο χώρο τις περισσότερες φορές αν όχι σε όλες έληξε εις βάρος των φυσικών παραγόντων αφήνοντας πίσω οικολογικά και αισθητικά τοπιακά ερείπια. Ας μην πάμε μακριά.

Μια ματιά στο Αττικό Τοπίο μας πείθει στο πόσο αντιφατική γίνεται η οπτική και αισθητική εμπειρία μας που αν κοιτάξουμε προς το Λόφο της Ακροπόλεως αντικρίζουμε το αισθητικό Αρχιτεκτονικό αιώνιο αριστούργημα του Παρθενώνα και των άλλων μνημείων. Αν τώρα στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα Ανατολικά του Παρθενώνα βλέπουμε ακόμα ένα τραυματισμένο τοπίο με ανοιχτές ακόμα τις πληγές στα πλευρά της Πεντέλης εκεί όπου από τα σπλάχνα της βγήκε το ολόλευκο μάρμαρο του αιώνιου ανθρώπινου αριστουργήματος και που φτιάχτηκε ο Παρθενώνας.

Υπάρχουν λοιπόν πλέον ισχυρές νομικές δεσμεύσεις της χώρας μας τόσο από το Ευρωπαϊκό και Εσωτερικό Δίκαιο όσο και από τις άλλες Διεθνείς μας υποχρεώσεις που επιβάλλεται η προστασία, ή αποκατάσταση αλλά και η ανάδειξη των τοπιακών ενοτήτων.
Από το 1958 υπήρχε Διάταγμα του Υπουργείου Πολιτισμού που αναφέρεται στα Τοπία ιδιαιτέρου κάλλους. Αλλά το μόνο που είχε γίνει για τα καταγεγραμμένα τοπία ήταν απλώς να αναγράφονται σε κάποιες απαγορεύσεις του Υπουργείου και χωρίς καμία ιδιαίτερη φυσική μέριμνα και προστασία.

Είναι πλέον καιρός σοβαρά , συστηματικά αλλά και με επιστημονική τεχνογνωσία να ενσκήψουμε με φροντίδα και ενδιαφέρον στον ποιοτικό και μη υποκαθιστάμενο μοναδικό φυσικό πόρο αυτόν του τοπίου, φυσικού, ανθρωπίνου αλλά και μικτού.

Ο χαρακτήρας ενός τοπίου και τα χαρακτηριστικά του ποσοτικά και ποιοτικά , συνιστούν ένα σύνθετο και πολύπλοκο αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης πολλών εμφανών και αφανών διαχρονικών φυσικών και ανθρωπογενών μεταβλητών που η τελική έκφρασή τους φτάνει σε μας σαν η προσλαμβανόμενη οπτική εμπειρία. Τα τοπία συνιστούν ιστορικούς μάρτυρες της δυναμικής εξέλιξης ή της οπισθοδρόμησης της φύσης και των οικοσυστημάτων της, αλλά και του πολιτιστικού και πολιτισμικού ίχνους της διαχρονικής ανθρώπινης παρουσίας πάνω του.

Μια διερευνητική ματιά σε μια γκραβούρα ενός αναγνωρίσιμου σημερινού τοπίου μας πείθει για το δυναμικό χαρακτήρα των τοπίων αλλά και για της φύσης τις ιδιαιτερότητες.

Είναι συνεπώς άμεση η ανάγκη περισσότερο από ποτέ άλλοτε σήμερα για τον τόπο μας να αξιοποιήσουμε τις σύγχρονες τεχνολογίες και τεχνογνωσία για να καταγράψουμε , χαρτογραφήσουμε ,αξιολογήσουμε και θεσμικά θωρακίσουμε την προστασία των τοπίων μας πριν είναι αργά. Η σημερινή οικονομική δυσπραγία της χώρας ας αποτελέσει μια οικονομική ευκαιρία για ανάδειξη των μοναδικών αυτών ποιοτικών πόρων όπως είναι τα τοπία μέσα από ήπιες μορφές τουρισμού και συμβατών προς το περιβάλλον δραστηριοτήτων . Οι κίνδυνοι για καταστροφές μη αναστρέψιμες των οπτικών μοναδικών πόρων της χώρας των τοπίων μας μέσα από τα επιπόλαια σχεδιασμένα ενεργειακά προγράμματα (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκα κ.α ) ή και τα θρυλούμενα αναπτυξιακά fast track είναι επικείμενοι όσο τα τοπία του τόπου μας δεν έχουν ταξινομηθεί και κατοχυρωθεί.

Θα είναι μεγάλη η ευθύνη μας αν έστω και την τελευταία στιγμή χαθεί η ευκαιρία της διάσωσης ενός ποιοτικού αισθητικού , οικολογικού αλλά και οικονομικού πόρου όπως αυτός των τοπίων της χώρας ώστε να δοθεί αυτός στις επερχόμενες γενιές σαν οικολογική, πολιτιστική και ιστορική παρακαταθήκη.

Μια απόδειξη της σοβαρότητας και υπευθυνότητας που η χώρα μας αντιμετωπίζει τα Ελληνικά Τοπία θα ήταν η Βράβευση με το καθιερωμένο Βραβείο Τοπίου του Συμβουλίου της Ευρώπης ενός Ελληνικού Τοπίου κάτι ανάλογο με αυτό που από το 1979 κατέχει ο Εθνικός Δρυμός της Σαμαριάς στην Κρήτη.

Κώστας Κασσιός/ Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ
Νοέμβριος 2010

ΕΥΠΛΟΙΑ

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2011

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΠΕΚΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΥΚΟΥ

ΠΡΟΣ ΚΑΘΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ
ΠΡΟΣ ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΜΜΕ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΠΕ.ΚΙ.Ν.


Την Πέμπτη, 28 Ιουλίου, στις 7 το απόγευμα, πραγματοποιήθηκε, ύστερα από κάλεσμα της ΠΕ.ΚΙ.Ν., ανοιχτή συνέλευση στην παραλία του Αλυκού (λιμανάκι).
Αφορμή για το κάλεσμα αυτό υπήρξαν τα κρούσματα βίας από αγνώστους εναντίον κατασκηνωτών.

Eξ άλλου το Αλυκό βρέθηκε φέτος στο προσκήνιο, όταν κάποιοι κάτοικοι και επαγγελματίες της περιοχής αποφάσισαν αυθαίρετα να το «αναβαθμίσουν» αλλά και να «προστατέψουν» το κεδροδάσος, απομακρύνοντας όλους τους ελεύθερους κατασκηνωτές, που κατά την άποψή τους, είναι η αιτία της υποβάθμισης του Αλυκού.

Στην ανοιχτή συνέλευση συμμετείχαν περί τα 60 άτομα που εκπροσωπούσαν όλες τις τάσεις (μέλη της ΠΕ.ΚΙ.Ν., κάτοικοι της περιοχής, μέλη του τοπικού συλλόγου, ελεύθεροι κατασκηνωτές, ευαισθητοποιημένοι πολίτες που έρχονται πολλά χρόνια στη Νάξο κ.ά), γεγονός που δείχνει το πραγματικό ενδιαφέρον πολλών και διαφορετικών μεταξύ τους ανθρώπων, για το «μέλλον» του Αλυκού.

Στην πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε ακούστηκαν διάφορες απόψεις οι οποίες συνέκλιναν σε κάποιους βασικούς άξονες.
Κατ’ αρχήν ξεκαθαρίστηκε ότι η ΠΕ.ΚΙ.Ν. δεν επεδίωξε ποτέ να «σηκώσει τη σημαία» της ελεύθερης κατασκήνωσης στο Αλυκό. (Εξ άλλου μέλη της ΠΕ.ΚΙ.Ν. μεταξύ άλλων απέτρεψαν πέρσι την πραγματοποίηση πολυπληθούς φεστιβάλ, με σχετικό θέμα, στην παραλία του Αλυκού.)

Ταυτόχρονα είναι γνωστό ότι εδώ και χρόνια, το Αλυκό αποτελεί «καταφύγιο» για λίγους ελεύθερους κατασκηνωτές (ανάμεσά τους και Ναξιώτες) οι οποίοι αγαπούν και προστατεύουν την περιοχή από ασυνείδητους και που, σύμφωνα με την ιδεολογία τους, προσπαθούν να αφήσουν το ελάχιστο δυνατό ίχνος κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο χώρο. Η κατάσταση αυτή δεν δημιούργησε όλα αυτά τα χρόνια κανένα πρόβλημα στο οικοσύστημα!

Αντίθετα η εμπειρία χρόνων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπου έχει επαναληφθεί η ίδια ιστορία, μας δείχνει ότι τα μέρη όπου εκδιώχθηκαν οι ελεύθεροι κατασκηνωτές με το πρόσχημα της υποβάθμισης της περιοχής και του περιβάλλοντος, παραδόθηκαν την επόμενη μέρα στην «αξιοποίηση» και την τσιμεντοποίηση, χάνοντας οριστικά την ταυτότητά τους, με ολέθριες συνέπειες για το οικοσύστημα των περιοχών. Πρόσφατο παράδειγμα στη Νάξο έχουμε αυτό της Αγίας Άννας και της Πλάκας. Είναι γεγονός ότι εκεί όπου εκδιώκονται οι ελεύθεροι κατασκηνωτές, επελαύνουν οι «επενδυτές»…

Η εμπειρία έχει δείξει επίσης ότι οι επαγγελματίες που κόπτονται για το περιβάλλον, αυτοί που το χρησιμοποιούν σαν «ατραξιόν» για την επιχείρησή τους, δεν είναι και οι κατάλληλοι για να το προστατέψουν.
Στη συνέλευση αποφασίστηκε να αναλάβει η ΠΕ.ΚΙ.Ν. πρωτοβουλία να τοποθετήσει επιγραφή όπου θα αναφέρονται οι ιδιαιτερότητες του οικοσυστήματος του Αλυκού και που θα προτρέπει τους επισκέπτες να το προστατεύουν.

Στη συνέλευση εκφράστηκε επίσης η άποψη που ακούγεται συχνά τελευταία, ότι το Αλυκό πρέπει να προστατευτεί με περίφραξη, να γίνουν μονοπάτια περιπάτου, παγκάκια, να υπάρξει φύλαξη και γενικά να αξιοποιηθεί στο μοντέλο ενός πάρκου πόλης.
Η άποψη αυτή βρήκε αντίθετη την συντριπτική πλειοψηφία των παρευρισκομένων με το σκεπτικό ότι με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθεί ένα ακόμα μουσείο, ένας χώρος αποστειρωμένος που θα στερήσει τις επόμενες γενιές από τη χαρά της «ανακάλυψης», που θα αλλοιώσει τον χαρακτήρα της περιοχής.

Τέλος ένα ζήτημα πολύ σοβαρό που προβλημάτισε τη συνέλευση είναι αυτό της «αξιοποίησης» της δημόσιας περιουσίας, αφού μετά από σειρά δικαστικών αγώνων το Αλυκό κατοχυρώθηκε σαν δημόσια γη. Με δεδομένο ότι το Αλυκό αποτελεί ένα από τα «φιλέτα» της δημόσιας περιουσίας, χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση για να αποτραπεί οποιαδήποτε σχέδιο για την «αξιοποίησή» του προς αυτή την κατεύθυνση. Οι μπάρες που υπήρχαν την «εποχή των Βέλγων» και που απαγόρευαν την πρόσβαση στην περιοχή δεν πρέπει να εμφανιστούν ποτέ ξανά στο Αλυκό αλλά και οπουδήποτε αλλού.

Η ανοιχτή συνέλευση ήταν ένα πρώτο βήμα για να δημιουργηθεί ένα δίκτυο προστασίας του Αλυκού, που θα αποτελείται τόσο από κατοίκους της Νάξου όσο και από ανθρώπους που επισκέπτονται την περιοχή και ενδιαφέρονται πραγματικά για το μέλλον της.

Η ΠΕ.ΚΙ.Ν. αναλαμβάνει έναν ρόλο συντονισμού αυτής της πρωτοβουλίας και θα ενημερώνει για οποιαδήποτε εξέλιξη.


Πέμπτη 11 Αυγούστου 2011

ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ- ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΑΓΩΝΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΝΑΞΟΥ

«Ο Καλλικράτης αποτελεί ένα από τα θεσμικά πλαίσια που ο νεοφιλελευθερισμός εγκαθιδρύει προκειμένου να αποκόψει και να εκτοπίσει τις κοινότητες από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, να ελέγξει ακόμα περισσότερο το πολιτικό σκηνικό εξαλείφοντας οριστικά τις όποιες εκλογικές δυνατότητες είχαν οι αυτόνομες ομάδες και τέλος να αποσαθρώσει ότι έχει απομείνει από την τοπική αυτοδιοίκηση και να στρώσει το έδαφος στους λογής-λογής επενδυτές βάζοντας ενέχυρο το φυσικό και αστικό περιβάλλον.

Οι υποχρεώσεις της κεντρικής εξουσίας για ελεύθερη πρόσβαση και δωρεάν παροχή στην παιδεία και στην υγεία αποκεντρώνονται και μετατίθενται στους νέους Καλλικρατικούς υπέρ-δημάρχους χωρίς βέβαια τα ανάλογα κονδύλια, την υλικοτεχνική υποδομή και το ειδικευμένο προσωπικό με αποτέλεσμα να απειλείται ακόμα και η κουτσουρεμένη σημερινή λειτουργία αυτών των δημόσιων αγαθών. Ακόμα και η ΚΕΔΚΕ αντέδρασε αρχικά στον Καλλικράτη.»

Αυτά έγραφα μεταξύ άλλων στην ανάρτηση που έκανα τον Οκτώβρη του 2010 και που επιβεβαιώνονται σήμερα με τον χειρότερο τρόπο. Σήμερα επαληθεύεται ότι: το μνημόνιο για να μπορέσει να εφαρμοστεί είχε ανάγκη τον «Καλλικράτη» όπως ακριβώς ο «Καποδίστριας» ήταν απαραίτητος για την υλοποίηση των Ολυμπιακών αγώνων και την είσοδο της Ελλάδας στο ευρώ.

Σήμερα κατανοούμε για ποιον λόγο η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με το που ανέλαβε την εξουσία προώθησε τον Καλλικράτη χωρίς ποτέ να έχει κάνει ένα ορθολογικό απολογισμό του Καποδίστρια και χωρίς την ικανότητα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της μεταρρύθμισης αυτής. Το μόνο που την ενδιέφερε τελικά ήταν η συγκέντρωση της εξουσίας σε λίγα και ως εκ τούτου ελεγχόμενα χέρια για να μπορέσει να παραδώσει την Ελλάδα στον μηχανισμό καταστροφής της χώρας μας που αποκαλούν και μνημόνιο.

Έτσι την 1η Αυγούστου στο κάστρο της χώρας πραγματοποιήθηκε η φιέστα του περιφερειακού συμβουλίου με μοναδικό σκοπό να προπαγανδίσει την αναγκαιότητα (κατά το μνημόνιο) της υποβάθμισης του ΚΥ- Νοσοκομείου Νάξου και την απαραίτητη για την εύρυθμη και αναβαθμισμένη λειτουργία του συγχώνευση με το νοσοκομείο Σύρου.
Σε αυτό το συμβούλιο οι αντιπρόσωποι μιας κυβέρνησης, που δεν έχει καμία νομιμοποίηση ούτε από την κοινωνία ούτε καν από το ίδιο το σύνταγμα, προσπάθησαν να πείσουν τους παρευρισκόμενους ότι όλα αυτά γίνονται για το καλό μας.

Η οργή και η αγανάκτηση του κόσμου ήταν έκδηλη τόσο για την υποκρισία και το θράσος των κυβερνητικών αντιπροσώπων όσο και για την άνευ όρων παράδοση της χώρας μας στα νύχια μιας χούφτας αλητήριων που βρίσκονται στα χρηματιστήρια στις τράπεζες και στα κέντρα χρηματοπιστωτικής αξιολόγησης σε συνεργασία με την κυβέρνηση.

Και ενώ όπου πάνε οι κυβερνητικοί τους κράζουν τους γιαουρτώνουν κλπ στην Νάξο οι αντιπρόσωποι της παράνομης κυβέρνησης συντονίστηκαν με τα τοπικά ΜΜΕ προκειμένου να μιλήσουν για πρωτοφανείς καταστάσεις και συμπεριφορές τις οποίες τις αποκόπτουν από τους λόγους για τους οποίους έγιναν και αντί να μιλήσουν για το νοσοκομείο και το σύστημα υγείας προσπάθησαν να αμαυρώσουν όσους αντιδρούν ουσιαστικά στις πολιτικές τους. Όμως δεν έπεισαν κανένα…

Η επιτροπή αγώνα ενάντια στην υποβάθμιση του ΚΥ-Νοσοκομείου Νάξου συνεδρίασε χθες βράδυ κάνοντας απολογισμό της δράσης της στο περιφερειακό συμβούλιο! Θα ακολουθήσει δελτίο τύπου όπου θα αναφέρονται όλα αυτά!

Η ανακοίνωση της Επιτροπής Αγώνα Ναξιωτών εναντία στη Συγχώνευση:

Εμείς, τα μέλη της Επιτροπής Αγώνα Ναξιωτών ενάντια στη Συγχώνευση Γ.Ν.-Κ.Υ. Νάξου με το “Βαρδάκειο” της Σύρου,
θεωρούμε ότι ο απολογισμός της δράσης μας, με κορύφωση την ημέρα του περιφερειακού συμβουλίου, είναι θετικός αφού κατέδειξε την αντίδραση, αντιπροσωπευτικά, όλης της κοινωνίας της Νάξου απέναντι σε κάθε μορφή συγχώνευσης – υποβάθμισης - “συνεργασίας” του μικρού νοσοκομείου μας.
Παρά τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις των κυβερνητικών ιθυνόντων για το αντίθετο και τις ενδιαφέρουσες προτάσεις – εισηγήσεις που έγιναν στο περιφερειακό συμβούλιο στις 01/08/2011, η εξέλιξη του Γ.Ν.-Κ.Υ. Νάξου τα τελευταία χρόνια με τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, η τωρινή ζοφερή πολιτικό-οικονομική εικόνα όλης της χώρας, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο υγείας που προωθεί συγχωνεύσεις νοσοκομείων σ' όλη την επικράτεια και ο αδύνατος-υποβαθμισμένος ρόλος, εν κατακλείδι, του συμβουλίου αυτού απέναντι σε ειλημμένες υπουργικές αποφάσεις, μας κάνει να παραμείνουμε σε εγρήγορση εν όψει των επερχομένων εξελίξεων.
Επίσης αισθανόμαστε την ανάγκη να καταγγείλουμε την απόπειρα δυσφήμισης και αμαύρωσης του έργου μας από συγκεκριμένους κυβερνητικούς ιθύνοντες αφού μας καταλόγισαν προπηλακισμούς και τραμπουκισμούς που ουδέποτε συνέβησαν.
Η ανταλλαγή ύβρεων και οι έντονες λογομαχίες που διαδραματίσθηκαν κατά τη διάρκεια του περιφερειακού συμβουλίου, θεωρούμε ότι αποτελούν εκφράσεις αποδοκιμασίας, οργής και αγωνίας πολιτών Ναξιωτών ενάντια σε πρακτικές και πολιτικές οι οποίες υποβαθμίζουν και απαξιώνουν ακόμη περισσότερο τον δημόσια χαρακτήρα του Γ.Ν.-Κ.Υ. μας.

ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ
ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΦΕΡΕΙ ΜΕΙΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ, ΑΚΥΡΩΣΗ ΝΕΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ, ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΓΧΩΝΕΥΜΕΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ.
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΟΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΑΧΑΙΤΙΣΕΙ ΤΗ ΠΟΡΕΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ Γ.Ν.-Κ.Υ. ΝΑΞΟΥ.
ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, ΛΟΙΠΟΝ, ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΝΑΞΟΥ Σ' ΕΝΑ ΚΑΘΟΛΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ.


Η Επιτροπή Αγώνα Ναξιωτών ενάντια στη Συγχώνευση

Νάξος, 10 Αυγούστου 2011

Σάββατο 6 Αυγούστου 2011

ΤΙ ΕΙΠΑΝ ΤΑ ΤΡΙΑ ΓΟΥΡΟΥΝΑΚΙΑ ΣΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

05.06.11

Η χωροτάκτης και καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, κα Ελένη Μπριασούλη-Καπετανάκη μας έστειλε το παρακάτω κείμενο προς αναδημοσίευση. Η κα Καπετανάκη ασχολείται με τα θέματα της τουριστικής ανάπτυξης και των θερέτρων γκολφ εδώ και πολλά χρόνια και έχει αρθρογραφήσει εκτεταμένως πάνω σε αυτά.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον «Δαίμονα της Οικολογίας» στις 22/5/2011.

ΣΥΝΘΕΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΗΠΕΔΑ ΓΚΟΛΦ:

Το πολυσυζητημένο ‘Ισπανικό μοντέλο’ προωθείται ξανά πιεστικά με την επιχειρούμενη αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό. Οι διαδικασίες εφαρμογής του υπερ-επιταχύνονται (fast ‘fast track’) με την υπόθεση/υπόσχεση ότι θα συμβάλλει στην έξοδο της χώρας από την κρίση γεννώντας έσοδα από επενδύσεις σε τουριστική κατοικία. Σημαντικοί παράγοντες της ατμομηχανής (ή της βαριάς βιομηχανίας;) του τουρισμού δηλώνουν την ένθερμη υποστήριξη τους.

Το παράδοξο είναι ότι η ενθουσιώδης προώθηση του μοντέλου επιχειρείται σε μια περίοδο που τα τρία από τα τέσσερα ‘γουρουνάκια’ (PIGS), Ισπανία και Πορτογαλία στον Ευρωπαϊκό Νότο και Ιρλανδία στο Βορρά, που το ακολούθησαν αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο ή την ίδια τη χρεωκοπία. Αφού, λοιπόν, οι εκτενείς και εμπεριστατωμένες αναλύσεις του Ισπανικού μοντέλου που έγιναν για το Χωροταξικό του Τουρισμού του κ. Σουφλιά μετά τον Μάη 2007 δεν βρήκαν ευήκοα ώτα, ερωτούνται τώρα τα τρία ‘γουρουνάκια’: γιατί, παρόλη τη στήριξη που έλαβαν, δεν τα βοήθησε αυτό το μοντέλο να θεμελιώσουν διαρκή και βιώσιμη ανάπτυξη και ποιες είναι οι προοπτικές του για το μέλλον;

Παρόλο που βαφτίστηκε ‘Ισπανικό’, το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης με κύριο χαρακτηριστικό τα ‘σύνθετα’ τουριστικά καταλύματα (‘σύνθετα’ για συντομία) και τα γήπεδα γκολφ έχει προωθηθεί παγκόσμια ως τυποποιημένη συνταγή για τα αναπτυξιακά και δημοσιονομικά προβλήματα πολλών περιοχών. Τέτοιες ήταν οι περιπτώσεις της Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας στις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Ιδιαίτερα στις πολύ φτωχές περιοχές της νότιας Ισπανίας και της Πορτογαλίας, η άφθονη φθηνή γη σε συνδυασμό με το ευνοϊκό κλίμα παρείχαν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη των ‘σύνθετων’. Τα γενναιόδωρα χαμηλότοκα τραπεζικά δάνεια τροφοδότησαν ένα οικοδομικό οργασμό που ανταποκρίθηκε στην αύξηση της ζήτησης από τις βόρειες χώρες και την ανάπτυξη του τουρισμού συνταξιοδότησης (retirement tourism) μετά το 1980.

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) στήριξε με γενναίες χρηματοδοτήσεις μεγάλα έργα υποδομών και την κατασκευή γηπέδων γκολφ και στις τρεις χώρες στις δεκαετίες 1980 και 1990. Πενήντα γήπεδα στην Ιρλανδία έλαβαν συνολικά 20 εκατομμύρια Ευρώ από το ΕΤΠΑ τη δεκαετία 1989-99. Η Πορτογαλία χρησιμοποίησε πόρους του ΕΤΠΑ για κατασκευή γηπέδων την περίοδο 2000-2006 με κόστος 3.7 εκατομμύρια Ευρώ ανά έργο. Οι σύμβουλοι γηπέδων γκολφ προτείνουν τους Κοινοτικούς πόρους μεταξύ των κύριων τρόπων χρηματοδότησης τους. Σε μια συμβολική κίνηση, ο επίτροπος κ. J. Santer επιβεβαίωσε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στα εγκαίνια της πρωτοβουλίας ‘Committed to Green’ της European Golf Association που έγινε στα πλαίσια του κορυφαίου τουρνουά γκολφ Ryder Cup στη Valderamma της Ισπανίας το 1997.

Στις ‘χρυσές’ δεκαετίες των 1980 και 1990, τα τρία ‘γουρουνάκια’ απέκτησαν εκατοντάδες ‘σύνθετα’ και γήπεδα γκολφ που ευνόησαν την ανάπτυξη και του κλάδου των υπηρεσιών. Μεταξύ 1995 και 2010 κατασκευάστηκαν περί τα 100 γήπεδα στην Ιρλανδία, στην πλειοψηφία τους ως εξαρτήματα ‘σύνθετων’, και πολύ περισσότερα σε Ισπανία και Πορτογαλία. Έτσι, μαζί με την μεγάλη ανάπτυξη της γεωργίας, της μεταποίησης και του κατασκευαστικού τομέα, το εισόδημα, η απασχόληση και το ΑΕΠ των τριών χωρών κατέγραψαν θεαματικούς αυξητικούς ρυθμούς.

Αυτά τα οφέλη συνοδεύτηκαν, ως γνωστό, από σοβαρά περιβαλλοντικά, κοινωνικο-οικονομικά και πολιτιστικά προβλήματα. Κυρίαρχο πρόβλημα παραμένει η εξάντληση των υδατικών πόρων που επιδεινώνεται στις επαναλαμβανόμενες περιόδους ξηρασίας, όπως αυτήν του 2005-2008 σε Ισπανία και Πορτογαλία, όπως και της υποβάθμισης των εδαφικών πόρων και της υπερβολικής ζήτησης ενέργειας. Η υπερδόμηση κατέστρεψε περαιτέρω δάση, ειδυλλιακές ακτές, προστατευόμενες περιοχές και ευαίσθητα οικοσυστήματα και αλλοίωσε σοβαρά το τοπίο. Σοβαρότερη ίσως είναι η αλλοίωση της πολιτιστικής ταυτότητας τους.

Η Πορτογαλία διαφημίζεται περισσότερο σαν προορισμός γκολφ παρά σα μια χώρα με πλούσια ιστορία και πολιτισμό. Η πρώην ειδυλλιακή Κόστα ντελ Σολ στην Ισπανία έχει πλέον το χαϊδευτικό Κόστα ντελ Γκολφ …

Οι οικονομικές επιπτώσεις, αν και δύσκολο να τεκμηριωθούν πάντα, δεν είναι λιγότερο σοβαρές. Φορολογικές ελαφρύνσεις και άλλες διευκολύνσεις, αδήλωτες υπενοικιάσεις ακινήτων, άμεσες και έμμεσες διαρροές εσόδων (λόγω ξένων ιδιοκτητών) και ο all inclusive χαρακτήρας των ‘σύνθετων’ μειώνουν τα οικονομικά οφέλη. Η Μαγιόρκα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές τροφίμων, νερού, εργατών και κεφαλαίου.

Οικονομικά σκάνδαλα ολκής εκδικάζονται ακόμα και η κερδοσκοπία ανθεί στα τρία ‘γουρουνάκια’. Πολλές επιδοτήσεις της ΚΑΠ χρησιμοποιήθηκαν επιδέξια για κατασκευή γηπέδων γκολφ. Μετά από μακρόχρονες προσπάθειες αποφεύχθηκε η σκανδαλώδης εκτροπή του ποταμού Έμπρο που, όπως κατήγγειλε η Greenpeace στην Κοινότητα, αποσκοπούσε στην υδροδότηση των γηπέδων γκολφ στη νότια Ισπανία.

Ενδιαφέρουσα στην παρούσα συγκυρία είναι η πανηγυρική θεσμοθέτηση του χωροταξικού σχεδίου της Μαγιόρκα με κυρίαρχο στοιχείο τη χωροθέτηση τουριστικών ‘σύνθετων’ με πρόσχημα τη ρύθμιση της άναρχης τουριστικής ανάπτυξης στο νησί. Πολλά χωροταξικά σχέδια στον Ισπανικό νότο προωθήθηκαν παρόμοια συνοδευόμενα και από σκανδαλώδεις αποχαρακτηρισμούς αγροτικής γης.

Όμως, από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 οι χρυσές εποχές τελείωσαν. Τα οικονομικά ‘θαύματα’ από επενδύσεις υψηλού κινδύνου αποδείχθηκαν ανάπτυξη σε δεκανίκια. Η παγκόσμια στεγαστική κρίση (η φούσκα των ακινήτων) που προκλήθηκε απ’ αυτό το πρότυπο ανάπτυξης και η κρίση της αγοράς του γκολφ που είχε ήδη αρχίσει έφερε και τις τρεις χώρες (και όχι μόνο) προ ανεπιθύμητων εξελίξεων. Όταν η οικονομία τους βυθίστηκε, τα ‘σύνθετα’ και τα γήπεδα γκολφ ήταν από τα πρώτα θύματα, ιδιαίτερα όσα είχαν ακατάλληλο σχεδιασμό, χωροθέτηση (π.χ. αυτά που είναι σε θέρετρα) ή υπερ-δανεισμό. Όπως έγραψε η Irish Times (16/4/2011) «κάναμε πολλά γήπεδα για λίγους γκόλφερ και τώρα αντιμετωπίζουμε το ενδεχόμενο γηπέδων-φαντασμάτων που θα πηγαίνουν μαζί με τα ξενοδοχεία ζόμπι …» … Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι απούλητες κατοικίες, ή πωλούνται σε τιμές εξευτελιστικές, όπως και τα μη κερδοφόρα ή χρεωκοπημένα γήπεδα γκολφ. Όσα μένουν ανοικτά έχουν κυριολεκτικά ‘τσακίσει’ τις τιμές εγγραφής, ετήσιας συνδρομής και εισόδου. Τα προβλήματα επιδεινώνονται από συναλλαγματικές ισοτιμίες, ιδιαίτερα δολαρίου και Ευρώ μια που ο Αμερικανός γκόλφερ παραμένει σημαντικός πελάτης.

Ανεργία, που κυμαίνεται μεταξύ 14 και 24% μετά το 2008, μαστίζει και τα τρία ‘γουρουνάκια’ ακόμα και στις περιοχές των μεγάλων συγκεντρώσεων ‘σύνθετων’ και γηπέδων γκολφ (Αλγκάρβ στη Πορτογαλία, Μούρθια και Ανδαλουσία στην Ισπανία, Βόρεια Ιρλανδία). Η Ιρλανδία είναι σε καθεστώς μνημονίου, η Πορτογαλία οριστικοποιεί το δικό της ενώ η Ισπανία πασχίζει να το αποφύγει. Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και σ’ αυτή την τραγική κατάσταση τα τρία γουρουνάκια ακούνε την ίδια συμβουλή: να επαναλάβουν τη συνταγή … Ό,τι ακούει και η Ελλάδα και προσπαθεί να συμμορφωθεί. Πόσο βιώσιμο και προσοδοφόρο, όμως, είναι το Ισπανικό μοντέλο στις τωρινές εγχώριες και παγκόσμιες συγκυρίες;

Οι προβλέψεις της μελλοντικής ζήτησης και των εσόδων από τουριστικό προϊόν ‘Ισπανικού’ τύπου είναι στην καλύτερη περίπτωση αβέβαιες. Ο αριθμός των πελατών γενικά και των γκόλφερ ειδικά εξαρτάται από τις αναμενόμενες μεταβολές πληθυσμού και εισοδήματος. Ο πληθυσμός των αναπτυγμένων χωρών προέλευσης πελατών μειώνεται, γηράσκει και φτωχαίνει … Στους αβέβαιους καιρούς μας η οικονομική ελίτ συρρικνώνεται. Εδώ και χρόνια, σημαίνοντες παράγοντες εκτιμούν ότι η αγορά του γκολφ έχει κορεσθεί, ενώ παράλληλα, ο συρμός του γκολφ φθίνει γιατί μεταβάλλονται τα πρότυπα ζωής (λιγότερος διαθέσιμος χρόνος, χρήση υπολογιστή, εναλλακτικές ασχολίες ελεύθερου χρόνου). Πολλά γήπεδα γκολφ παραμένουν άδεια επί μακρόν … Η αβεβαιότητα της ζήτησης και των εσόδων εντείνεται από τον ισχυρό ανταγωνισμό από καθιερωμένους και αναδυόμενους προορισμούς γκολφ που διαθέτουν φτηνή γη και φτηνό εργατικό δυναμικό και ελέγχονται από το ίδιο σχήμα τουριστικών πρακτόρων και επενδυτών.

Δύο άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τόσο τη ζήτηση όσο και την ανταγωνιστικότητα των ‘σύνθετων’ και των γηπέδων γκολφ είναι η ενεργειακή κρίση και η κλιματική μεταβολή. Η διαφαινόμενη εξάντληση (peak oil) και η αύξηση της τιμής του πετρελαίου καθώς και η υστέρηση της κάλυψης της ζήτησης ενέργειας από εναλλακτικές πηγές κάνουν λιγότερο ελκυστικούς τους μακρινούς προορισμούς και έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη ‘σύνθετων’ στις χώρες προέλευσης των πελατών (π.χ. Αγγλία, Γερμανία, κ.λπ.). Η κλιματική μεταβολή, σύμφωνα με πλήθος αναλύσεων, αναμένεται να προκαλέσει μεγάλες γεωγραφικές ανακατατάξεις στην ελκυστικότητα των προορισμών. Η νότια Μεσογειακή ζώνη θα χάσει αρκετούς τουρίστες λόγω αύξησης της θερμοκρασίας και επιμήκυνσης της θερμής και ξηρής περιόδου. Παράλληλα, οι βελτιωμένες κλιματικές συνθήκες στον Βορρά (Βαλκανικές χώρες και βορειότερα) ευνοούν ήδη την ανάπτυξη θερέτρων γκολφ και παραθεριστικής κατοικίας. Ας μη ξεχνάμε ότι η κλιματική μεταβολή συνεπάγεται επίσης μείωση των υδατικών πόρων και ισχυρό ανταγωνισμό μεταξύ υδροβόρων δραστηριοτήτων όπως είναι τα ‘σύνθετα’, τα γήπεδα γκολφ και η γεωργία.

Τα ‘τρία γουρουνάκια’ λένε στο τέταρτο, λοιπόν, ότι σε χαλεπούς καιρούς και στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν είναι οικονομικά ορθολογικό να επιταχυνθεί, διευκολυνθεί και επιδοτηθεί η εφαρμογή του ‘Ισπανικού’ μοντέλου γιατί η οικονομική του απόδοση και οι κοινωνικο-οικονομικές και περιβαλλοντικές του επιπτώσεις είναι αρνητικές και οι μελλοντικές προβλέψεις είναι δυσοίωνες. Δύσκολα θα πουληθούν οι 700.000 νέες παραθεριστικές κατοικίες και δυσκολότερα θα αποδώσουν τα 25 τουλάχιστον γήπεδα γκολφ που προτείνονται και μάλιστα σε ξηροθερμικές περιοχές της χώρας.

Η τουριστική ανάπτυξη που θα ωφελήσει το τέταρτο ‘γουρουνάκι’ απαιτεί ένα μοντέλο στον αντίποδα του ‘Ισπανικού’ και υπό δύο απαράβατες προϋποθέσεις. Πρώτα, ότι θα ενταχθεί σε αναπτυξιακό και χωροταξικό σχεδιασμό που προωθεί παραγωγικές καινοτομικές δραστηριότητες, λειτουργικά συνδεδεμένες με καταναλωτικές όπως ο τουρισμός, και ελέγχει την άναρχη δόμηση. Δεύτερον, ότι θα αποκατασταθεί το λαβωμένο φυσικό, πολιτιστικό, οικιστικό και τουριστικό κεφάλαιο για να αξιοποιηθεί κατόπιν τοπικά και συμμετοχικά, με μέτρο και σε κλίμακα. Επιτυχημένα παραδείγματα υπάρχουν και στη χώρα και σε γειτονικές χώρες. Μόνο ένα αυθεντικό, επομένως ανταγωνιστικό, τουριστικό, και όχι μόνο, προϊόν, που αποδεδειγμένα έχει διαρκή και μεγάλη ζήτηση και αποδίδει τοπικά οφέλη μπορεί να βοηθήσει στην έξοδο από την κρίση. Ποιος θα προωθήσει, άραγε, το μοντέλο που θα το προσφέρει;

Ελένη Καπετανάκη-Μπριασούλη, καθηγήτρια
Πανεπιστήμιο Αιγαίου

e.briassouli@aegean.grτο μήνυμα προστατεύεται από spam bots, θα πρέπει να έχετε ενεργοποιημένη τη Javascript για να το δείτε

Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011

Αρχές ελεύθερης και υπεύθυνης κατασκήνωσης

ακολουθεί ένα γενικό πλαίσιο αρχών υπεύθυνης κατασκήνωσης όπως έχει διαμορφωθεί από την εμπειρία και τη διεθνή βιβλιογραφία

Τα παρακάτω είναι μερικές μόνο ιδέες για να απολαύσουμε την ελεύθερη διαβίωση στη φύση πιο υπεύθυνα:

1. Όταν ταξιδεύουμε προς την περιοχή ελεύθερης διαβίωσης προτιμούμε τη δίοδο από ήδη υπάρχοντα μονοπάτια για να μην καταστρέψουμε τη χλωρίδα και για να μην συμβάλουμε στη διάβρωση του εδάφους. Αποφεύγουμε τη χρήση αυτοκινούμενων στον αιγιαλό, ιδίως σε περιοχές με ιδιαίτερη βλάστηση αλλά και σε αμμόλοφους. Παρκάρουμε τα αυτοκίνητα μακριά από την παραλία και δεν εμποδίζουμε την πρόσβαση σε αυτή.

2. Έχουμε πάντα μαζί μας σακούλες απορριμμάτων για να παίρνουμε φεύγοντας όχι μόνο τα δικά μας σκουπίδια αλλά και προηγούμενων κατασκηνωτών όποτε είναι εφικτό. Αφήνουμε το χώρο σε καλύτερη κατάσταση από ότι τον βρήκαμε! Καλό είναι να φτιάχνουμε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο για τα σκουπίδια μας (ή αυτοσχέδιους κάδους αν δεν υπάρχουν) αν είναι να κατασκηνώσουμε για πολλές ημέρες, για να συγκεντρώνουμε μακριά από τις σκηνές τις σακούλες απορριμμάτων, ενώ τα οργανικά απορρίμματα (π.χ. αποφάγια, φλούδες) μπορούμε να τα θάβουμε σε άλλο ειδικά διαμορφωμένο χώρο, σε απόσταση τουλάχιστον 20 μέτρα από τις σκηνές.

3. Για τα ανθρώπινα περιττώματα σκάβουμε μικρούς λάκκους (τουλάχιστον 20 εκ. βάθος) και να τους σκεπάζουμε με χώμα όταν κάνουμε την "ανάγκη" μας. Προσοχή δεν θάβουμε τα χαρτιά τουαλέτας γιατί τα ζώα τα ξεθάβουν, τα βάζουμε σε μια σακούλα απορριμμάτων και να τα πετάμε στους κάδους. Σε περιοχές που κατασκηνώνουν πολλοί ελεύθερο-κατασκηνωτές καλό είναι να επιλεχθεί μια τοποθεσία που θα δημιουργηθεί μια βιολογική τουαλέτα με την χρήση ενεργών μικροοργανισμών (www.oiko-em.gr) για να μη μυρίζει και να γίνει κομπόστ γρήγορα.

4. Αποφεύγουμε τις συσκευασίες μίας χρήσης (π.χ. πλαστικά ποτήρια, πιατάκια, σακούλες) και προτιμούμε υλικά-σύνεργα που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν (π.χ. πάνινες σακούλες, ανοξείδωτες κούπες, πιάτα και μαχαιροπίρουνα). Κατασκευάζουμε αυτοσχέδια τασάκια για τα αποτσίγαρα.

5. Όταν μαγειρεύουμε προτιμούμε τη χρήση συσκευής με γκάζι αντί να ανάψουμε φωτιά, κυρίως αν έχουμε κατασκηνώσει στο δάσος ή σε περιοχή με ξερή βλάστηση. Σε καμία περίπτωση δεν κόβουμε δέντρα για καύσιμη ύλη και προτιμούμε ξερά πεσμένα κλαριά, έτσι ώστε να καθαριστεί το δάσος από οτιδήποτε ξερό που θα συμβάλλει στην εξάπλωση μιας πυρκαγιάς, πάντα όμως με πολύ προσοχή. Δεν αφήνουμε ποτέ τη φωτιά από το οπτικό μας πεδίο και όταν τη σβήνουμε προσέχουμε να έχει γίνει σκόνη χωρίς αποκαΐδια! Ακόμα καλύτερα δεν ανάβουμε καμία φωτιά σε απόσταση 50 μέτρων από ξερά φύλλα, ιδίως αν φυσάει. Αποφεύγουμε τη καύση πλαστικών και άλλων τοξικών απορριμμάτων. Καλό θα είναι να έχουμε πάντα δίπλα στη φωτιά μπουκάλια με νερό.

6. Αποφεύγουμε να πλενόμαστε στα ποτάμια, τις λίμνες και τη θάλασσα χρησιμοποιώντας απορρυπαντικά, σαμπουάν και οδοντόβουρτσες καθώς θα προκαλέσουν βλάβες στα ψάρια και το οικοσύστημα. Προτιμούμε βιολογικά βιοδιασπώμενα προϊόντα, αν και καλύτερα να μην χρησιμοποιούμε ακόμα και αυτά σε ποτάμια.

7. Όταν μαζεύουμε ρίγανη, θυμάρι, κρίταμο και άλλα αρωματικά φυτά, κόβουμε μόνο όσο χρειαζόμαστε και ποτέ δεν τα κόβουμε από τη ρίζα για να ξαναφυτρώσουν. Καλό είναι πάντως να μην απομακρύνουμε βλάστηση και άλλα ενδημικά είδη (π.χ. βότσαλα, κοχύλια) από τον τόπο τους.

8. Διατηρούμε τα επίπεδα θορύβου στο ελάχιστο όχι μόνο για να μην ενοχλούμε τους υπόλοιπους κατασκηνωτές αλλά και τους μόνιμους κατοίκους, τα ζώα της περιοχής. Ο χώρος που κατασκηνώνουμε δεν είναι τσιφλίκι μας και αποφεύγουμε να δημιουργούμε συνθήκες μόνιμης εγκατάστασης και όχλησης.

9. Ενημερωνόμαστε για τις ομορφιές της περιοχής αλλά και τους κανόνες που τη διέπουν, ιδίως αν είναι προστατευόμενη. Μεγάλη προσοχή σε περιοχές που είναι προστατευόμενες γιατί φιλοξενούν είδη χλωρίδας και πανίδας που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως χελώνες καρέτα-καρέτα που εναποθέτουν τα αυγά τους σε αμμουδιές και αποπροσανατολίζονται εύκολα από τα φώτα μας.

10. Επικοινωνούμε με τους υπόλοιπους κατασκηνωτές της περιοχής, τους ενημερώνουμε για τις αρχές της υπεύθυνης κατασκήνωσης, μοιραζόμαστε και δημιουργούμε στο μέτρο του επιθυμητού συνθήκες συλλογικής διαβίωσης, ανταλλάσουμε απόψεις για το πως μπορούμε να διαφυλάξουμε την περιοχή και να προασπίσουμε συλλογικά και ατομικά το δικαίωμά μας για ελεύθερη διαβίωση σε αυτή. Σε περίπτωση καταστολής, ενωνόμαστε, εκφράζουμε συλλογική αλληλεγγύη, και απαντάμε στις προκλήσεις όλοι μαζί

Κίνημα για την ελεύθερη και υπεύθυνη κατασκήνωση
http://freecampgr.blogspot.com

Τρίτη 2 Αυγούστου 2011

Με αφορμή τη φετινή κινητοποίηση για την ελεύθερη κατασκήνωση

της Νέλλης Ψαρρού

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ

Με αφορμή τη φετινή κινητοποίηση για την ελεύθερη κατασκήνωση, αλλά και το Καραβάνι για την ελεύθερη κατασκήνωση, έχουν ξεκινήσει πολλές συζητήσεις με ποικίλο και διαφορετικό περιεχόμενο. Αυτό που ξαφνιάζει(;) δυσάρεστα είναι η αναπαραγωγή συγκεκριμένων νοοτροπιών ή και ψευδοεπιχειρημάτων που, εν πολλοίς, συναντάμε ενάντια σε κάθε κίνηση -ατομική ή συλλογική- που αναζητά την Ελευθερία – τα πρόσφατα παραδείγμα είναι και πολλά και πολύ (πιο) επώδυνα.

Σε αυτό το άρθρο, μέσα από την πληθώρα απόψεων και επιχειρημάτων, θα επιλέξω να ασχοληθώ με ένα συγκεκριμένο τύπο επιχειρηματολογίας, αυτήν που καταγγέλει τον ελεύθερο κατασκηνωτή ως ρυπαντή και καταστροφέα της φύσης. Η επιλογή αυτή πηγάζει όχι από την αξιολόγηση του επιχειρήματος αυτού ως περισσότερο σημαντικού από άλλα, αλλά ως εκείνου που συναντάμε σε όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης, αλλά και ως εκείνου που συγκεντρώνει το κύριο χαρακτηριστικό των ενορχηστρωμένων επιθέσεων στους ανθρώπους που διεκδικούν: τη μετατροπή του θύματος σε θύτη.

Νέο είδος προς εξαφάνιση – ή Ποινικοποίηση της Ρύπανσης

Όπως ίσως να είναι γνωστό σε κάθε ενδιαφερόμενο για το ζήτημα της ελεύθερης κατασκήνωσης, η νομική απαγόρευσή της δεν αποτελεί ζήτημα προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά εντάσσεται στον νόμο περί προστασίας του οργανωμένου τουρισμού: ο νόμος Ν.2160/93 (παρ.12, άρθ. 4) (ΦΕΚ 18/Α/19.7.93) «Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις» απαγορεύει την ελεύθερη κατασκήνωση σε κοινόχρηστους χώρους, δάση, αιγιαλούς, ακόμη και σε ιδιωτικά οικόπεδα(!), επιφυλάσσοντας στους παραβάτες αυτόφωρη σύλληψη, ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή μέχρι 150 ευρώ (δείτε εδώ κείμενο για τον νόμο). Δηλαδή, δεν θα πας διακοπές αν δεν θες να πληρώσεις - εκτός αν έχεις σπίτι στο χωριό ή παρανομήσεις(!): η τουριστική "ανάπτυξη" της χώρας είναι πιο σημαντική από την επαφή με τη φύση, από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, από την ελεύθερη μετακίνηση και διαμονή μέσα στη χώρα, από...

Η επαφή με τη φύση, από αυτονόητο δικαίωμα, έχει ενταχθεί στην αναπτυξιακή πολιτική της χώρας, και οι διακοπές έξω από αυτή τη λογική αντιμετωπίζονται απλώς ως διαφυγόντα κέρδη (κείμενό μου για την ανάπτυξη και το περιβάλλον εδώ). Να σημειωθεί ότι, βάση του νομικού αυτού πλαισίου, απαγορεύεται ακόμη και η φιλοξενία σκηνών στο οικόπεδο κάποιου, μιας και... «δεν μπορεί να αποδειχτεί ότι δεν κερδίζει από αυτό», όπως μας ενημέρωσε υπάλληλος του ΕΟΤ.

Φυσικά, μια νομική απαγόρευση, έστω και αντισυνταγματική, δεν θα είχε ίσως τόσο έρεισμα στην κοινωνία αν δεν συνοδευόταν από την απαραίτητη προπαγάνδα που απαιτείται προκειμένου το κέρδος και η καταστολή να τεθούν πάνω από τον Άνθρωπο. Κι έτσι, η κοινωνική αποστροφή εστιάζει κυρίως στο ζήτημα της ρύπανσης του περιβάλλοντα χώρου από τους κατασκηνωτές. Φυσικά, για να είναι πειστική η προπαγάνδα οφείλει να βρίσκει ψίγματα αλήθειας στην πραγματικότητα, προκειμένου τα να χρησιμοποιήσει για να διαστρέψει αυτή την ίδια την πραγματικότητα.

Κι έτσι, το ότι οι κατασκηνωτές "αφήνουν μια αηδία το μέρος", με "σαμπουάν στο ποτάμι και κωλόχαρτα παντού", που "παρατάνε τα σκουπίδια τους όταν φεύγουν" και όλα τα συναφή είναι μια πανέξυπνη μέθοδος που κάνει φερέφωνο της αυθαιρεσίας και της πραγματικής ρύπανσης κάθε πολίτη ακριβώς επειδή αυτά υπάρχουν και όλοι μας τα έχουμε δει. Κάνει ακόμα και τους ίδιους τους κατασκηνωτές να τα χρησιμοποιούν μεταξύ τους ως επιχειρήματα κατά της (μαζικής) ελεύθερης κατασκήνωσης.

Έχω ήδη επιχειρηματολογήσει εκτενώς πάνω σε αυτό το θέμα και στο ποιος πραγματικά ρυπαίνει και πώς (δείτε εδώ). Σε αυτο το άρθρο θέλω να επιστήσω αλλού την προσοχή.

Πράγματι, υπάρχουν και κάποιοι που ρυπαίνουν όταν κάνουν ελεύθερη κατασκήνωση. Κάποιοι που κόβουν κέδρους, κάποιοι που παρατάνε τα σκουπίδια τους να τα μαζέψει ο χαμάλης, και αυτοί που... χέστηκαν για τα κωλόχαρτα. Άπειρες φορές έχω συζητήσει ή και τσακωθεί μαζί τους, εγώ και πολλοί άλλοι. Δύο βασικά ζητήματα όμως ανακύπτουν:

Πρώτον: αν το πρόβλημα είναι η ρύπανση, να απαγορευτεί το να ρυπαίνει κανείς. Και να γίνει και κακούργημα θα έλεγα, ανάλογα με το μέγεθος της ρύπανσης. Και να μετρήσουμε τότε ποιος ρυπαίνει πιο πολύ: διότι στην Ελαφόνησο κόπηκαν ολόκληροι κέδροι για να γίνει το οργανωμένο κάμπινγκ, που όταν δεν είναι γεμάτο καλούνται οι αρχές να εφαρμόσουν τον νόμο! Και η ποινή του κάφρου που παρατάει τα σκουπίδια στην παραλία να είναι ευθέως ανάλογη με την ευθύνη του μπετόν-πάνω-στη-φύση ξενοδοχείου, που καίει ρεύμα, καταναλώνει τόνους χλωρίνης, και ρυπαίνει τα μαλθακά εγκεφαλοκύτταρα των πελατών με τις Ειδήσεις στην τηλεόραση...

Δεύτερον, όπως και στην κοινωνία, έτσι και στις επιμέρους κοινωνικές ομάδες, συναντά κανείς προβλήματα. Υπάρχουν άνθρωποι που απλά δεν καταλαβαίνουν, τι να κάνουμε τώρα; Δεν λειτουργεί το μηχάνημα... Υπάρχουν και οι άλλοι, που δεν ξέρουν. Ε, αυτοί πώς θα μάθουν; Με την απαγόρευση; Ή με την εκπαίδευση; [Υποθέτω πως είναι περιττό να επιχειρηματολογήσω στο δίπολο απαγόρευση/καταστολή vs εκπαίδευση/γαλούχηση].

Μιας και η απάντηση στο ερώτημα είναι προφανής, εγώ θα πάρω την ακριβώς αντίθετη εκδοχή της: "ναι", μπορεί να απαντήσει κάποιος, "απαγόρευση. Οι άνθρωποι είναι κάφροι, απαίδευτοι, κλπ κλπ... Να απαγορευτεί η ελεύθερη κατασκήνωση, δεν θα μετρήσω εγώ το βαθμό της ρύπανσης...".

Εντάξει, ας συμφωνήσουμε προς στιγμήν. Τότε, να απαγορευτεί κάθε δραστηριότητα κατά την οποία κάποιοι ρυπαίνουν. Να απαγορευτεί καταρχάς η πρόσβαση στην παραλία γενικώς. Μη μου πει κανείς ότι οι απλοί λουόμενοι δεν ρυπαίνουν, δεν παρατάνε τις γόπες τους στην παραλία και δεν αφήνουν πλαστικά μπουκάλια φεύγοντας; Να απαγορευτούν και τα πλοία που μας πάνε στα νησιά, αφού ρυπαίνουν και αυτά, να απαγορευτούν και τα αυτοκίνητα, να απαγορευτούν και τα αεροπλάνα και τα δακρυγόνα...

Αν και αυτό θα ήταν λογικό επακόλουθο μιας παράλογης λογικής, εν τούτοις δεν εφαρμόζεται ούτε γίνεται αποδεκτό από τους ίδιους όσους παραλογίζονται. Επειδή όμως δεν μπορούν/θέλουν να δεχτούν τις συνέπειες του συλλογισμού τους, σε αυτό το σημείο καταφτάνουν συνήθως τα επικουρικά επιχειρήματα: ότι οι σκηνίτες είναι ξυπόλουτοι και βρωμιάρηδες, άνομοι, βουτηγμένοι στα ναρκωτικά, ανάβουν φωτιές και καίγονται τα δάση μας... Αυτή η λογική δεν είναι απλώς παράλογη αλλά θίγει και αυτούς που την εκφέρουν, χωρίς καν να το κατανοούν.

Δηλαδή, όταν κατηγορείς ως βρωμιάρη αυτόν που δεν «χαλιέται» με το αλάτι πάνω του, που κάθεται στην άμμο και περπατά ξυπόλυτος στην παραλία, επειδή εσύ έχεις αποκοπεί τόσο από τη φύση (σου) που νιώθεις καλά μόνο καθισμένος σε έναν αποστειρωμένο καναπέ, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου με τον κλιματισμό, ποιος άραγε έχει το πρόβλημα;

Όταν παρακολουθείς την ενημέρωση από τον ΣΚΑΙ και γίνεσαι φερέφωνο της άποψης ότι οι κατασκηνωτές έκαψαν την Πρέβελη, παρόλο που όλοι γνωρίζουν ότι οι αρχές τους είχαν διώξει δυο εβδομάδες πριν (όπως είχαν διώξει και τους κατασκηνωτές από τον Καϊάφα το 2007 λίγες μέρες πριν καεί όλη η περιοχή), αλήθεια ποιανού τα συμφέροντα εξυπηρετείς; Όταν όμως απειλείς ότι θα φωνάξεις τους μπάτσους ενάντια σε μια κινητοποίηση για την ελεύθερη κατασκήνωση την οποία συκοφαντείς στους ντόπιους ως την επέλαση των βαρβάρων που θα καταστρέφουν παίρνοντας ναρκωτικά, με ποιανών μοιάζει η συμπεριφορά σου;

Με αυτά και με κείνα, απαγορεύεται μόνο η ελεύθερη κατασκήνωση. Η ρύπανση όμως παραμένει ελεύθερη. Γιατί;

Η ρύπανση είναι μια εγγενής επιλογή του πολιτισμού μας και εφαρμόζεται σε όλα τα πεδιά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Η θεσμική μας επιλογή καταλαβαίνει μόνο την «ανάπτυξη» της ομοιομορφίας και αντιμετωπίζει τη φύση καθαρά ως εμπόρευμα – όποτε την επευφημεί το κάνει λόγω συμφέροντος. Φυσικά το ίδιο κάνει και με τους ανθρώπους του: εφαρμόζει κοινωνική λοβοτομή. Για όποιον πάει να ξεφύγει, η λύση είναι παλιά και δοκιμασμένη: συκοφαντία, καταστολή, δίωξη.

Στο επίπεδο της συκοφαντίας, όμως, βρίσκεται κρυμένη η ουσία του ζητήματος: είναι αυτή που μετατρέπει το θύμα σε θύτη – όπου θύμα ο άνθρωπος που καταπιέζεται η ελευθερία του και αποφασίζει να αντιδράσει, ως όφειλε. Τα παραδείγματα είναι πολλά:

- Οι χιλιάδες εξεγερμένοι νέοι που καλούνται να απολογηθούν για τη βία μερικών εκατοντάδων όταν η ασυνομία δολοφονεί εφήβους.

- Οι απεργοί που πρέπει να αποδείξουν ότι δεν είναι τεμπέληδες όταν διαμαρτύρονται για την αφαίρεση θεμελιωδών κατακτήσεών τους.

- Οι οικολόγοι ότι δεν πετάνε φίδια στην ύπαιθρο(!) όταν διαμαρτύρονται για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Και άλλα πολλά: το θύμα βιασμού ότι δεν «τα ήθελε», ο τίμιος στις συναλλαγές του ότι δεν είναι αφελής ή ηλίθιος, ο ελεύθερος κατασκηνωτής ότι δεν είναι εμπρηστής και ρυπαντής...

Το ενδιαφέρον στην όλη αυτή ιστορία είναι όταν η ενοχοποίηση του θύματος ανακυκλώνεται και στις συζητήσεις των ίδιων των ανθρώπων που αντιδρούν. Προσφάτως, στις 5 Μαΐου, οι πλέον των 250.000 διαδηλωτών γύρισαν σπίτι τους με την ουρά στα σκέλια ύστερα από τη συντονισμένη κίνηση της αστυνομίας (και των ΜΜΕ) εναντίον τους που κατέληξε σε 3 (+1) νεκρούς εργαζόμενους. Και όχι μόνο απολογούνταν για κάτι που δεν είχαν κάνει, αλλά και είχαν πεισθεί ότι έχουν μερίδιο ευθύνης!

Αυτή είναι η πολιτική μας κουλτούρα. Αυτή που καταπιέζει τον άνθρωπο, την ελευθερία, τη ζωή και τον έρωτα, και μετά στήνει στον τοίχο τους καταπιεζόμενους επειδή... δεν το υπέστησαν αδιαμαρτύρητα. Η πολιτική κουλτούρα που ενοχοποιεί το θύμα.

Κι αυτό επειδή στηρίζεται σε ένα οικονομικό σύστημα που μετρά την ευημερία χωρίς την κοινωνία, που υπολογίζει νούμερα και όχι ανθρώπους. Εκτός από λίγους. Πολύ λίγους...

Αυτή η πολιτική κουλτούρα πηγάζει από ένα οικονομικό σύστημα που, εν προκειμένω, δημιουργεί ένα νέο είδος προς εξαφάνιση: τον άνθρωπο ως αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης. Κι αυτό διότι βάλει κατά του ζωτικού χώρου ανάπτυξης αυτού του είδους, που είναι η φύση και η ελεύθερη διαβίωση μέσα σε αυτήν. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Πρώτον, μέσα από μια μηχανιστική αντίληψη για τη φύση, αποψιλώνει κάθε ανέπαφο τοπίο για να φέρει «ανάπτυξη», δηλαδή υποδουλώνει όλους τους πόρους του περιβάλλοντος (ανθρώπους, έδαφος, νερά κλπ) προκειμένου να φέρει οικονομικό κέρδος στους «προνομιούχους» που θα ωφεληθούν από αυτό.

Δεύτερον, απαγορεύει στους ανθρώπους την ελεύθερη πρόσβαση στους λίγους χώρους που έχουν μείνει ανέπαφοι προκειμένου να τους καταστήσει ανελεύθερους. Πράγματι, το ζητούμενο σε αυτή την απαγόρευση φαίνεται πως είναι η ίδια η Ελευθερία: να μην μπορείς να ζήσεις ούτε στιγμή απεξαρτημένος από τα «αγαθά» του καταναλωτισμού, να μην εκπαιδευτείς στην ανεξαρτησία και την επιβίωση στη φύση, να πρέπει να αγοράζεις ό,τι χρειάζεσαι «από τα δικά μας μαγαζιά» - φαγητό, όνειρα, life-style κοινωνικότητα! Στόχος της απαγόρευσης η ανεξαρτησία, η αποδέσμευση, η απλότητα και η ελευθερία. Ο Άνθρωπος δηλαδή.

Απέναντι σε αυτή την παράλογη άλωση κατά των βασικών προϋποθέσεων ανάπτυξής του, ο Άνθρωπος χάνει συνεχώς τις ζωτικές του διασυνδέσεις με τη φύση. Κι έτσι, μαζί με τα άλλα είδη του ζωΐκού βασιλίου, τις χελώνες, τα πουλιά και τα δελφίνια, χάνεται και ο άνθρωπος, από τα ίδια του τα χέρια. Γίνεται ένα νέο είδος προς εξαφάνιση.

Εδώ όμως υπάρχει μία διαφορά: το είδος που απειλείται αυτή τη φορά δεν είναι παρά αυτό που καταστρέφει αλλά και καλείται να προστατεύσει όλα τα υπόλοιπα. Αυτή τη φορά, δηλαδή, το ίδιο το είδος που βρίσκεται απειλούμενο είναι αυτό που αγωνίζεται για την προστασία του. Και έχει τη δύναμη να το κάνει. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, η επίθεση ενάντια στους υπερασπιστές του είναι τόσο ραγδαία. Η ανάδυση του Κινήματος για την Ελεύθερη και Υπεύθυνη Κατασκήνωση το φετινό καλοκαίρι είναι απλώς άλλο ένα παράδειγμα κινητοποίησης που άνοιξε τη σχετική συζήτηση σε όλα τα επίπεδα, και συνοδεύτηκε από τη σχετική καταστολή σε όλα τα επίπεδα. Και τη συκοφαντία επίσης.

Όμως, εμείς παλεύουμε για την επιβίωση και τη σωτηρία ενός είδους που ζει για να προστατεύει και όλα τα άλλα. Χωρίς αυτό το είδος το συνολικό οικοσύστημα απειλείται πολύ σοβαρά με ολική επικράτηση μιας «μηχανής», του homo-economicus, σε όλον τον πλανήτη εις βάρος κάθε άλλου φυσικού είδους. Παλεύουμε για τη διατήρηση των τόπων αναπαραγωγής του, για τις προϋποθέσεις της ελευθερίας και του έρωτα, της φιλίας και της χαράς. Κι έχουμε απέναντί μας ένα πολιτικό σύστημα που όποιον βλέπει να «σηκώνει κεφάλι» επιτίθεται πιο βάναυσα ακόμη... Γι’αυτό έγιναν οι μαζικές συλλήψεις στο Ρέθυμνο, τονίζοντας στα ΜΜΕ τους 4 που συνελήφθησαν για μικροποσότητες χασίς. Κι ας είναι και οι χρήστες ναρκωτικών επίσης θύματα αυτού του συστήματος καθώς απειλούνται με φυλάκιση λόγω της επιλογής τους να... κάνουν κακό στον εαυτό τους μέσω ενός ακόμη παράλογου νόμου. Χα! Nα ποινικοποιηθεί και η αυτοκτονία αν είναι έτσι.

Αλλά, το σύστημα ξέρει: αν αφήσουμε αυτούς να πάρουν ό,τι ναρκωτικά επιλέξουν, πώς θα τους οδηγήσουμε στα δικά μας, αυτά που χρηματοδοτούν τις προκλογικές μας καμπάνιες;

Όπως σε κάθε κοινωνική ομάδα, έτσι και στους κατασκηνωτές υπάρχουν και ορισμένοι που δεν... Αυτοί είναι οι λιγότεροι, όμως φαίνονται περισσότερο.Πάντα το «κακό» φαίνεται πιο πολύ. Πολύ περισσότερο όταν το «καλό» μένει αδρανές. Είναι χρέος λοιπόν όσων αντιδρούν να φωνάξουν πιο δυνατά, να μην απο προσανατολίζονται από το στόχο και τα επιχειρήματά τους, να σταθούν μπροστά. Σε όλα τα επίπεδα.

Να ποινικοποιηθεί κάθε είδους ρύπανση, θα αντιπρότεινα λοιπόν, αν είναι αυτό που μας ενοχλεί. Κι επειδή οι νόμοι δεν ενδιαφέρονται γι΄αυτό, ας γίνει αυτή τη φορά αντίστροφα: από κάτω προς τα πάνω. Με τη διεκδίκηση, τη συσπείρωση, την αλληλεγγύη, τη μεθοδικότητα, την κοινωνικότητα, την κατανόηση.

Αντίσταση στη ρύπανση. Σε κάθε ρύπανση: στην προπαγάνδα, στην κατακερμάτιση της χώρα μας, στη στέρηση της ελευθερίας, της χαράς μας και της αγάπης μας. Αντίσταση στο ψέμα και στην υποκρισία. Αντίσταση στη ρύπανση της λεγόμενης «Μεταπολίτευσης». Αντίσταση στην αποξένωση και στην απομόνωση.

Ελεύθερη Κατασκήνωση τώρα. Παντού και πάντα. Κι ας είναι αυτή μια απλή προπόνηση για το συνολικό...

ΥΓ: στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εταιρείας ΑΛΦΑ, Τεχνική-Τουριστική ΑΕ, αναφέρεται ότι η ξενοδοχειακή μονάδα 188 κλινών που θέλει να κατασκευάσει στις εκβολές του χειμάρου Φονιάς στη Σαμοθράκη θα συμβάλει στη βελτίωση του υποβαθμισμένου από τους ελεύθερους κατασκηνωτές περιβάλλον!

Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011

Η ελεύθερη κατασκήνωση είναι βιώσιμος τουρισμός και πλούτος για όλους μας. Στηρίξτε τη!

Επιστολή και έκκληση προς την Αυτοδιοίκηση
Η ελεύθερη κατασκήνωση είναι βιώσιμος τουρισμός και πλούτος για όλους μας. Στηρίξτε τη!

Η ελεύθερη κατασκήνωση είναι πηγή εισοδήματος και όχι απειλή για τις τοπικές κοινωνίες και τα τοπικά οικονομικά συμφέροντα, ούτε καν για όσους ασχολούνται με τον οργανωμένο τουρισμό.

Υπάρχει μια στρεβλή αλλά ευρέως διαδεδομένη αντίληψη σε διάφορες περιοχές που φιλοξενούν παραλίες ελεύθερης κατασκήνωσης, ότι αν διώξουν αυτό το είδος τουρισμού θα έρθουν άλλοι τουρίστες πιο “ποιοτικοί”, με πολλά λεφτά να ξοδέψουν προς όλες τις κατευθύνσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες διώξεις της ελεύθερης κατασκήνωσης γίνονται σε περιοχές που φιλοξενούν οργανωμένα κάμπινγκ και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Η εμπειρία έχει δείξει ότι από όπου έφυγαν οι ελεύθεροι κατασκηνωτές, οι παραλίες είτε ερήμωσαν, είτε τις εκμεταλλεύτηκαν επιτήδειοι καταπατητές και οργανωμένα τουριστικά συμφέροντα, επιβάλλοντας τη “μονοκαλλιέργεια” ενός τουριστικού μοντέλου με ημερομηνία λήξης. Όπως ένα οικοσύστημα γίνεται έρημος όσο μειώνεται η ποικιλία των ειδών του, έτσι και ένας τόπος ερημώνει αν στηρίζεται σε περιορισμένη ποικιλία “τουριστικού προϊόντος” και παραγωγικών δραστηριοτήτων. Όπως η πλούσια ποικιλία ειδών σε ένα οικοσύστημα, έτσι και το “διαφοροποιημένο τουριστικό προϊόν” καθώς και η ποικιλία παραγωγικών δραστηριοτήτων ενός τόπου, θα συμβάλλουν στο να είναι βιώσιμος, να καλύψει δηλαδή τις ανάγκες του χωρίς να κλέψει αυτό το δικαίωμα από τις επόμενες γενιές, και το σημαντικότερο χωρίς να τις διώξει μακριά του.

Το είδος του οργανωμένου τουρισμού που προσφέρει απλά ήλιο, άμμο και θάλασσα, ή ακόμα χειρότερα ο “all inclusive” τουρισμός σε τεράστιες ξενοδοχειακές μονάδες, έχει δείξει σε χώρες που το εφαρμόζουν εδώ και πολλά χρόνια (Ισπανία, Πορτογαλία, κλπ) ότι οδηγεί σε αλλοίωση του τοπίου και του παραδοσιακού χαρακτήρα, οδηγεί σε ερήμωση, σε κατασπατάληση των φυσικών πόρων και τελικά σε συρρίκνωση του αριθμού των επισκεπτών. Άρα δεν έχουμε κανένα συγκριτικό πλεονέκτημα προσφέροντας μόνο αυτά σαν “τουριστικό προϊόν”, από τη στιγμή μάλιστα που δεν αναπτύσσουμε καινοτόμες και εναλλακτικές δραστηριότητες. Ούτως ή άλλως, υπάρχουν άλλοι, αμόλυντοι από τη μαζικότητα, τουριστικοί προορισμοί στην γειτονιά μας που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τον ήλιο, την άμμο και τη θάλασσά μας, είναι πιο φτηνοί (πχ Τουρκία, Κροατία) και προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες.

Από την άλλη, σε περιοχές που έχει αναπτυχθεί ένα διαφορετικό μοντέλο τουρισμού με “διαφοροποιημένο”- ποικίλο προϊόν (πχ συνδυασμός νυχτερινής ζωής και ήπιων εμπορικών δραστηριοτήτων με οικολογικό, αγροτικό, συνεδριακό, πολιτιστικό, ορειβατικό-αναρριχητικό, ερευνητικό- εκπαιδευτικό, φυσιολατρικό τουρισμό), όπου συνυπάρχουν οι ξενοδοχειακές μονάδες μικρής κλίμακας, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, τα οργανωμένα κάμπινγκ αλλά και ελεγχόμενες περιοχές ελεύθερης διαβίωσης, όχι μόνο έχει διατηρηθεί το τοπίο και ο τοπικός χαρακτήρας (που είναι ο κύριος πόλος έλξης), αλλά έχει αναπτυχθεί μια βιώσιμη τοπική οικονομία και μια μακροχρόνια ζύμωση στις σχέσεις ανάμεσα σε τακτικούς επισκέπτες και κατοίκους. Οι ελεύθεροι κατασκηνωτές άλλωστε χρησιμοποιούν ακριβώς τα ίδια μαγαζιά μιας τοπικής κοινωνίας με αυτούς που διαλέγουν να μένουν σε κάποιο ενοικιαζόμενο δωμάτιο ή σε ξενοδοχείο, και συμβάλλουν εξίσου στην τοπική οικονομία.

Η ελεύθερη κατασκήνωση είναι ένα είδος φυσιολατρικού τουρισμού χαμηλής όχλησης που λειτουργεί συμπληρωματικά, και όχι ανταγωνιστικά, με τον τουρισμό σε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και οργανωμένα κάμπινγκ, συμβάλλει δε στη ποικιλομορφία του “τουριστικού προϊόντος” ενός τόπου και στην αύξηση των τουριστών σε απόλυτους αριθμούς. Άλλωστε τα άδεια ενοικιαζόμενα δωμάτια δεν θα γεμίσουν ποτέ με τους διωκόμενους ελεύθερο-κατασκηνωτές. Κανένας που πάει για ελεύθερη κατασκήνωση σε ένα μέρος δεν θα πήγαινε σε ενοικιαζόμενα δωμάτια αν τον έδιωχναν από την παραλία, απλά θα επέλεγε κάποιο άλλο μέρος να κατασκηνώσει. Ελεύθερη κατασκήνωση κάνουμε κυρίως γιατί επιλέγουμε την άμεση επαφή με τη φύση και τη διαβίωση κάτω από τα αστέρια, και δευτερευόντως λόγω οικονομικών κριτηρίων. Γι αυτό και οι περισσότεροι που κάνουμε ελεύθερη κατασκήνωση, ιδίως όσοι προτιμούν τακτικά ένα συγκεκριμένο μέρος, έχουμε ανεπτυγμένο ένα έντονο αίσθημα ευθύνης απέναντι στην φύση που μας φιλοξενεί, μια κουλτούρα σεβασμού, αλληλεγγύης και προστασίας.

Το πρόβλημα άλλωστε δεν το δημιουργούν οι τακτικοί ελεύθερο-κατασκηνωτές που πάνε χρόνια και φροντίζουν μια περιοχή, αλλά οι επισκέπτες- κατασκηνωτές του Σαββατοκύριακου που, λόγω της έλλειψης της κουλτούρας του ελεύθερου κατασκηνωτή, αφήνουν πίσω τους συνήθως όλα τα απορρίμματα, δεν σέβονται την φύση, τους συν-κατασκηνωτές αλλά και τους άγραφους κώδικες υπεύθυνης κατασκήνωσης. Έχουμε βρεθεί όλοι αντιμέτωποι με ανεύθυνους κατασκηνωτές αλλά και με κοινότητες ελεύθερο-κατασκηνωτών που είτε θεωρούν μια περιοχή τσιφλίκι τους (φτάνοντας στο σημείο ακόμα και να την περιφράζουν ή να φτιάχνουν ημιμόνιμες κατασκευές), είτε δεν έχουν αναλάβει καμιά πρωτοβουλία αυτοδιαχείρισης ιδίως σε ότι έχει να κάνει με το ζήτημα της τουαλέτας και των σκουπιδιών (είναι απαράδεκτο το θέαμα με τα χρησιμοποιημένα χαρτιά και τις πλαστικές σακούλες γύρω από περιοχές ελεύθερης κατασκήνωσης).

Οι απαγορεύσεις όμως δεν θα μάθουν σε καμιά κοινότητα ή μεμονωμένα άτομα πως να είναι υπεύθυνοι, πως να αυτο-διαχειρίζονται και να αυτορυθμίζονται χωρίς να καταπιέζουν και να εκμεταλλεύονται, πως να μαθαίνουν από τη φύση και να βοηθάνε αλλήλους, με απώτερο στόχο την ελευθερία, την αυτάρκεια και τη συνύπαρξη. Αντίθετα οι απαγορεύσεις πάντα δημιουργούν συγκρούσεις, εντάσεις, αντιδράσεις και φοβικά σύνδρομα.

Η επιλογή των οργανωμένων κατασκηνώσεων/ κάμπινγκ στην Ελλάδα είναι πολύ περιορισμένης έκτασης και ποικιλίας, ιδίως συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης όπως Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Ολλανδία και Ιταλία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Eurostat1 η Ελλάδα κατέχει μόλις το 0.9% του συνολικού αριθμού οργανωμένων κάμπινγκ της Ευρώπης των 27, ο αριθμός κλινών σε οργανωμένα κάμπινγκ στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει μόλις το 11% του συνολικού αριθμού κλινών του τουριστικού μας τομέα (ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη των 27), ενώ αναφέρεται ότι στην χώρα μας το κάμπινγκ έχει μικρή διείσδυση στον κόσμο και έχει μηδαμινή επίπτωση στον τουριστικό τομέα. Με λίγα λόγια τα οργανωμένα κάμπινγκ στην Ελλάδα δεν είναι ούτε ελκυστικά, ούτε και αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες των κατασκηνωτών, ενώ τις περισσότερες φορές προσφέρουν ελλιπής, ακριβές αλλά και αντιαισθητικές (πχ τα αυτοκίνητα δίπλα στις σκηνές, τσιμέντο και ιδιοκατασκευές παντού) υπηρεσίες.
Προτείνουμε όλα τα υπάρχοντα οργανωμένα κάμπινγκ να ανακαινιστούν σύμφωνα με τα οικολογικά κριτήρια για την απονομή κοινοτικού οικολογικού σήματος σε υπηρεσίες κατασκηνώσεων/ κάμπινγκ (Απόφαση της Επιτροπής 2009/564/ΕΚ) και να μετατραπούν σε καλαίσθητούς και πρότυπους χώρους υποδοχής, φιλοξενίας και δραστηριοποίησης οικο-ταξιδευτών. Προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής (τοπική οικονομία και παραγωγή, φυσικά χαρακτηριστικά, διασύνδεση με φυσικά και πολιτιστικά μνημεία), με μια κοινή προωθητική εκστρατεία και επιδιώκοντας δικτύωση με αντίστοιχες πρωτοβουλίες από το εξωτερικό θα μπορέσουν να αποκτήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα ποιότητας και να ενθαρρύνουν ακόμα και τους ελεύθερο-κατασκηνωτές να πάνε σε αυτά.

Με τη σωστή ενθάρρυνση, υποστήριξη και κατεύθυνση οι κοινότητες των ελεύθερο-κατασκηνωτών μπορούν να αποτελέσουν τους θεματοφύλακες της περιοχής που κατασκηνώνουν, διαφυλάσσοντας τη φύση από πυρκαγιές, ρύπανση και καταπατήσεις, κάτι που ήδη βέβαια κάνουμε οι περισσότεροι.

Η συλλογικοποίηση και η ευαισθητοποίηση των ελεύθερο-κατασκηνωτών πάνω σε κάποιες βασικές αρχές υπεύθυνης κατασκήνωσης (όπως αυτές που έχουμε ήδη δημοσιοποιήσει και παραθέτουμε πιο κάτω), παράλληλα με την παροχή κάποιων βασικών υποδομών (τουαλέτες, ντουζιέρες, πόσιμο νερό, κάδοι απορριμμάτων) όπου είναι εφικτό, θα οδηγήσει στη συνειδητή προσπάθεια όλων να συνυπάρξουν υπεύθυνα, να συνεισφέρουν στην τοπική κοινωνία- οικονομία και να προστατεύσουν τη φύση.

Κάνουμε έκκληση προς όλους όσους ασχολούνται με την Αυτοδιοίκηση, αυτή τη δύσκολη περίοδο της κρίσης να στηρίξουν τη νέα γενιά, και όχι μόνο, που επιλέγει την ελεύθερη κατασκήνωση για τουρισμό, διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο ανοχής, υποδομών και επιλογών, κατά το πολύ καλό παράδειγμα του Δήμου Τήλου2 (ο δήμαρχος κ. Αναστάσιος Αλιφέρης είναι προς τιμήν του ο πρώτος αυτοδιοικητικός που μερίμνησε για την ελεύθερη κατασκήνωση, σε συνδυασμό με την προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος).

Ένα είναι σίγουρο. Τα παιδιά της κρίσης θα κάνουν φέτος, όπως πάντα, ελεύθερη κατασκήνωση. Δεν θα ζητήσουμε άδεια από κανένα για να είμαστε ελεύθεροι. Το μόνο που ζητάμε είναι να δούμε όλοι μαζί το κοινό μας συμφέρον, να αλληλοβοηθηθούμε και να συνδιαμορφώσουμε τις συνθήκες για ένα μέλλον βιώσιμο και δίκαιο.

Ηλιόσποροι
www.iliosporoi.net

Κίνημα για την ελεύθερη και υπεύθυνη κατασκήνωση

http://freecampgr.blogspot.com,