Οι αναλλοίωτες αρχές του Καπιταλισμού και η σημασία τους σήμερα .

Ένα μοντέλο εξουσίας που εξακολουθεί να λειτουργεί αναλλοίωτο αν και όσα συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό δείχνουν να κλονίζουν τα θεμέλιά του

Για να καταλάβει κανείς τη φύση του σημερινού κοινωνικο-οικονομικού μας συστήματος είναι απαραίτητο να ρίξει μια ματιά στις αρχές του καπιταλισμού και ιδίως στις θεωρίες και τα πιστεύω των πρώτων υπερμάχων του. Η σπουδή των πρώιμων στοχαστών δεν επιτρέπει μόνο να καταλάβουμε την εξέλιξη, αλλά επίσης την πραγματική έννοια του συστήματος αφού οι αρχικές σκέψεις ήταν ακόμη ωμές και δεν έρχονταν περιτυλιγμένες με την προπαγάνδα που ζούμε σήμερα.

Ως "πατέρας" της ελεύθερης αγοράς θεωρείται ο Adam Smith που στο έργο του “Ο Πλούτος των Εθνών” διατύπωσε την πρώτη "επιστημονική" πραγματεία επάνω στο καπιταλιστικό σύστημα της αγοράς. Ήδη όμως ένα αιώνα νωρίτερα ο Άγγλος Thomas Hobbes είχε θέσει τις βάσεις του καπιταλισμού στο έργο του "Leviathan”, όπου σχηματίζει μια βάρβαρη εικόνα του ανθρώπου και τον παρομοιάζει με άγρια ζώα, που ανταγωνίζονται συνέχεια μεταξύ τους και μόνο το "κράτος", που το ονόμασε Leviathan, μπορεί να τιθασεύσει και να οργανώσει την ανθρώπινη φύση.

Το έργο του Hobbes είναι η πρώτη προσπάθεια σύνδεσης των "ανθρώπινων χαρακτηριστικών" (κατά Hobbes) με το κράτος και τις οικονομικές σχέσεις που στο 17ο αιώνα ξεκινούσαν να παίρνουν τις πρώτες καπιταλιστικές μορφές. Επομένως ο πραγματικός "πατέρας" του καπιταλισμού πρέπει να θεωρηθεί ο Hobbes αφού η άποψη του περί της "άγριας ανθρώπινης φύσης" που είναι καταδικασμένη να βρίσκεται σε διαχρονικό ανταγωνισμό είναι ακόμη και σήμερα η θεμελιώδης άποψη των υπερμάχων του καπιταλισμού, και ιδίως του νεοφιλελευθερισμού.

Την πραγματική διάσταση του καπιταλισμού, που ήταν και είναι γνωστή σε όλους τους στοχαστές αυτής της κοινωνικοοικονομικής διάρθρωσης, διατύπωσε αδίστακτα και ωμά ο Ολλανδός Bernard Mandeville στα τέλη του 17ου, αρχές του 18ου αιώνα, στο έργο του “Fable of the Bees”. Εκεί εκφράζει αυτό που κανείς από το καπιταλιστικό κατεστημένο, τότε και τώρα, δεν θα τολμούσε να εκφράσει έτσι ανοιχτά: Το φεουδαρχικό, αυτοκρατορικό χαρακτήρα του καπιταλισμού, με την αρχαϊκή και μεσαιωνική ιεραρχία της κοινωνίας. Ας δούμε μερικά αποσπάσματα:

"...Αν οι άνθρωποι έχουν μια τέτοια ροπή προς την απραξία και διασκέδαση, ποιο λόγο θα είχαμε να πιστέψουμε ότι θα εργάζονταν, αν δεν υπήρχε η άμεση ανάγκη γιαυτό;(...) Τι θα συνέβαινε με τις βιοτεχνίες μας σε μια τέτοια εξέλιξη; Αν ο έμπορος ήθελε να εξάγει ύφασμα, θα έπρεπε να το παράγει ο ίδιος, διότι ο υφασματέμπορος δεν θα έβρισκε κανένα εργάτη, από τους δώδεκα που συνήθως απασχολεί.(...) Από αυτό συμπεραίνουμε ότι η αφθονία κάνει την εργατική δύναμη πιο φθηνή, αλλά μόνο όσο έχουμε τους φτωχούς υπό έλεγχο. Δεν θα πρέπει φυσικά να τους αφήσουμε να πεθάνουν από την πείνα, αλλά δεν πρέπει να τους δοθεί η δυνατότητα να κάνουν οικονομία και να αποταμιεύσουν χρήματα. Αν κάποιος από την κατώτερη τάξη καταφέρνει που και που, μέσο σκληρής λιτότητας και εργατικότητας, να απελευθερωθεί από τις συνθήκες που ζει και να ανέβει υψηλότερα, δεν θα πρέπει κανείς να τον εμποδίσει. Σίγουρα είναι η καλύτερη οδός για όλους τους ανθρώπους στην κοινωνία και για κάθε ιδιωτική οικογένεια να είναι ολιγαρκής, αλλά είναι προς το συμφέρον όλων των κρατών και εθνοτήτων, να μην είναι το μεγαλύτερο μέρος των φτωχών στην απραξία αλλά να ξοδεύει επίσης το εισόδημα που λαμβάνει." –(Mandeville, "Fable of the Bees" 1723)

Μην βιαστεί να συμπεράνει κανείς ότι έχει περάσει αρκετός χρόνος από το έργο του Mandeville. Η ίδια νοοτροπία και σκέψεις κυριαρχούν στην εποχή μας, διότι αυτή είναι η βάση του καπιταλισμού. Απλός σήμερα εκφράζονται έμμεσα και περιτυλίγονται σε ψευτοεπιστημονικές θεωρίες και αφηρημένα μαθηματικά μοντέλα. Διαβάζουμε παρακάτω στο "Fable of the Bees":

"Υπερβολική αγάπη προς τον διπλανό μας δημιουργεί αδράνεια και απραξία και δεν προσφέρει σχεδόν τίποτα για τη κυβέρνηση, εκτός από το να παράγει άχρηστους και να καταστρέφει τους εργατικούς. Όσα περισσότερα άσυλα και πτωχοκομεία φτιάχνουμε, τόσο περισσότερο τα χρειαζόμαστε.(...) Στη συνέχεια θα πρέπει να κοιτάξουμε να μάθουμε τρόπους και ευγένεια στους φτωχούς. Παραδέχομαι ότι κατά τη γνώμη μου είναι τελείως άχρηστο, ίσως και επιβλαβές, να διαθέτει κανείς τέτοια χαρακτηριστικά. Τουλάχιστον για τους εργαζόμενους φτωχούς δεν υπάρχει πιο περιττό πράγμα. Αυτό που θέλουμε από αυτούς δεν είναι κομπλιμέντα, αλλά την εργατική τους δύναμη και ζήλο.(...) Από τα λεγόμενα γίνεται σαφές ότι για ένα ελεύθερο έθνος, στο οποίο δεν επιτρέπονται σκλάβοι, ο πιο σίγουρος τρόπος για πλουτισμό βρίσκεται σε ένα μεγάλο αριθμό εργαζόμενων φτωχών. Διότι εκτός του ότι αποτελούν μια ανεξάντλητη πηγή επάνδρωσης στόλων και στρατών, χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχε διασκέδαση, και κανένα προϊόν από οποιοδήποτε κράτος δεν θα είχε αξία. Για να είναι μια κοινωνία ευτυχής και οι άνθρωποι κάτω από τις πιο λιτές συνθήκες ικανοποιημένοι, είναι απαραίτητο να είναι ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς όχι μόνο φτωχοί, αλλά και αμόρφωτοι".

Αυτό το τελευταίο είναι ένα καλό παράδειγμα για να αναδειχθεί η υποκρισία του καπιταλιστικού κατεστημένου. Το κράτος καθημερινά καυχιέται ότι πολεμάει τον αναλφαβητισμό και προωθεί την παιδεία και την μόρφωση, ταυτόχρονα όμως ψηφίζει νόμους που ιδιωτικοποιούν την εκπαίδευση και εμπεδώνουν την κατηγοριοποίηση των αποφοίτων και των πτυχίων, αφού ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν έχει την οικονομική δυνατότητα για ιδιωτική μόρφωση.

Οι σκέψεις του Mandeville δεν αποτελούν κάτι περιθωριακό ή ψευδές. Ο Μαρξ είχε χαρακτηρίσει τον Mandeville έξυπνο και ειλικρινή. Εκφράζει και διατυπώνει ωμά την καπιταλιστική κοινωνία και πραγματικότητα. Οι τελευταίοι τρεις αιώνες της ιστορίας είναι γεμάτοι από γεγονότα και καταστάσεις που καταδεικνύουν τα λεγόμενα του. Η πρόοδο της τεχνολογίας κατάφερε να βελτιώσει τη ζωή πολλών ανθρώπων, αλλά δεν κατάφερε να αφανίσει την φτώχεια, την ασιτία, τους πολέμους και την εξαθλίωση.

Είναι προφανές ότι τα λεγόμενα του Mandeville ισχύουν σήμερα περισσότερο από ποτέ, το ερώτημα όμως είναι, πόσο καιρό ακόμα θα παραμένει ο «φτωχός λαός» άφωνος, αφήνοντας το καπιταλιστικό σύστημα να τον χρησιμοποιεί ως «μηχανή παραγωγής πλούτου»;

Αναδημοσίευση από το «φιμωμένο» alkimos archive – 29 Απριλίου 2009


Πηγή: Οι αναλλοίωτες αρχές του Καπιταλισμού και η σημασία τους σήμερα . - RAMNOUSIA