Το παθητικό κάπνισμα... και η πειθαρχία

Πριν λίγα χρόνια ο αντιεξουσιαστής πρωθυπουργός μας, διακήρυττε σε όλους τους τόνους και προς όλους τους «ναυτιλλόμενους» ότι θα νομιμοποιούσε το κάπνισμα της κάνναβης διεκδικώντας με αυτή την «διακηρυγμένη υπόσχεση» τους πλέον πρωτοποριακούς και επαναστατικούς τίτλους της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής σκηνής. Θα νομιμοποιούσε- εκ των υστέρων, όπως συνηθίζουν οι πολιτικοί και οι νομοθέτες - μια κοινωνική συνήθεια που είναι ευρέως διαδεδομένη και μεταδίδεται όλο και περισσότερο ανάμεσα στα μέλη της ελληνικής κοινωνίας.

Όμως η διακηρυγμένη «νομιμοποίηση» της κάνναβης, μετατράπηκε σε απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους με πρόσχημα βέβαια την υγεία μας και στηριζόμενη στον αυθαίρετο και ανυπόστατο επιστημονικά όρο του παθητικού καπνιστή. Γελοίες μπούρδες που όσο της αναλύουμε όμως θα κατανοήσουμε ότι δεν είναι και τόσο αστείες.

Η αντικαπνιστική εκστρατεία έχει ξεκινήσει εδώ και πολλούς αιώνες. Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον πρόσφατο βιβλίο του συγγραφέα Christopher Snowdon, με τίτλο Velvet Glove-Iron Fist (μτφρ. Βελούδινο γάντι - Σιδερένια γροθιά) (εκδ. Little Dice 2009) παρουσιάζεται το ταξίδι της συνήθειας του καπνίσματος από την Κούβα του 15ου αιώνα μέχρι την Καλιφόρνια τού σήμερα με ενδιάμεσους σταθμούς όπως η Γαλλία της Eπανάστασης, η βικτωριανή Αγγλία, η ναζιστική Γερμανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ισπανία του 1493 καταδικάστηκε από την Ιερά Εξέταση ο πρώτος Ευρωπαίος καπνιστής, στην Αγγλία το 1604 υπήρξε πολύ μεγάλη αύξηση στον φόρο του καπνού –όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα–, το 1676 στον Καναδά απαγορεύτηκε το κάπνισμα στους δρόμους, στις ΗΠΑ το 1899 ο αντικαπνιστικός ακτιβισμός κορυφώνεται και ζητεί την απαγόρευση του καπνίσματος…

ενώ στη ναζιστική Γερμανία το κάπνισμα θεωρείται αισχρή εβραϊκή συνήθεια που αλλοτριώνει την άρια φυλή, αδυνατίζοντας το σπέρμα της και με την εφεύρεση του όρου του «παθητικού καπνιστή», ξεκινάει η πρώτη συστηματική κρατική αντικαπνιστική εκστρατεία για ένα υγιές έθνος με απώτερο σκοπό, να δαιμονοποιήσει όσους διαφέρουν από τα πρότυπα της άριας φυλής να διαλύσουν ακόμα περισσότερο την κοινωνική συνοχή και να επικρατήσει η καχυποψία, η αντιπαλότητα, ο φόβος και ο διαχωρισμός, ανάμεσα στους πολίτες της. Διαίρει και βασίλευε… ο γνωστός δρόμος για την εξουσία

Αντίθετα, το κάπνισμα υπήρξε αγαπημένη συνήθεια του συμμαχικού στρατού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μάλιστα αμέσως μετά τον πόλεμο οι μη καπνιστές θεωρήθηκαν περίεργοι. Ακόμη και η διάσημη Αγκάθα Κρίστι έπρεπε να απολογηθεί δημόσια γιατί δεν μπορούσε να καπνίσει.

Η σύγχρονη αντικαπνιστική εκστρατεία έχοντας εξαπλωθεί σε κάθε γωνιά του δυτικού κόσμου έρχεται και στην χώρα μας για να επισφραγίσει την ολοκλήρωση της ιδεολογικής δαιμονοποίησης μιας ευρείας κοινωνικής συνήθειας. Γιατί όμως όλος αυτός ο σαματάς; μπορεί να ρωτήσει κάποιος εξάλλου το κάπνισμα δεν κάνει καλό!

Ο ΦΟΥΚΩ γράφει στο «Επιτήρηση και Τιμωρία: η Γέννηση της Φυλακής» ότι: η εποχή του καπιταλισμού είναι η εποχή που τα σώματα τίθενται στο επίκεντρο. Μελετώνται, ταξινομούνται, υποβάλλονται σε κατεργασία ακόμα και μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Το σώμα ήταν ο αντικειμενικός στόχος της εξουσίας που το υποβάλλει σε κατεργασία, σε πλάσιμο, στο σώμα που υπακούει πάντα και που δεν πρόκειται για κάποιο μαζικό χειρισμό του σώματος αλλά για άσκηση πάνω του ενός λεπτού καταναγκασμού για μια απειροελάχιστη άσκηση της εξουσίας πάνω στις κινήσεις, στις χειρονομίες, στις ταχύτητες, και τις στάσεις… Η επινόηση αυτής της πολιτικής ανατομίας δεν είναι μια νέα ανακάλυψη αλλά σχεδόν πάντα επιβλήθηκε για να ανταποκριθεί σε ορισμένες απαιτήσεις των περιστάσεων: άλλοτε μιας βιομηχανικής καινοτομίας (για την οργάνωση, από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα, ενός συνόλου από διαδικασίες για αστυνόμευση, έλεγχο, επιτήρηση, διαπαιδαγώγηση των ατόμων, κάνοντάς τους συγχρόνως "πειθαρχικούς και ωφέλιμους"), άλλοτε της υποτροπής μιας επιδημίας (θυμηθείτε το φιάσκο της γρίπης των χοίρων) …
Μάλλον, ίσως, για μια νεότερη τεχνολογία ή ( δικιά μου σημείωση) σήμερα για την επιβολή των συνθηκών φτώχειας και εξαθλίωσης στο μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας προκειμένου να σωθεί το έθνος και οι τραπεζίτες.

Επιτήρηση, ασκήσεις, γυμνάσια, επισημάνσεις, κοινωνική τάξη και θέση, ταξινομήσεις, εξετάσεις, καταχωρίσεις - μια ολόκληρη μέθοδος για υποταγή των σωμάτων, για χαλιναγώγηση της ανθρώπινης πολλαπλότητας και για χειραγώγηση των δυνάμεών τους, ανακηρύχθηκε, κατά τους κλασικούς αιώνες, στα νοσοκομεία, στο στρατό, στα σχολεία, στα λύκεια και στα εργαστήρια: η πειθαρχία.

Μικροπονηριές που διαθέτουν μεγάλη δύναμη διάδοσης, εκλεπτυσμένες τακτοποιήσεις φαινομενικά αθώες, μηχανισμοί… που επιδιώκουν ευτελείς καταναγκασμούς… Η ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΣ… Χωρίς αμφιβολία ο 18ος αι. επινόησε τις ελευθερίες• τους έδωσε όμως ένα υπόβαθρο βαθύ και στερεό - την πειθαρχημένη κοινωνία στην οποία εξακολουθούμε να υπαγόμαστε. Η φυλακή θα πρέπει να ανατοποθετηθεί μέσα στον σχηματισμό αυτής της κοινωνίας της επιτήρησης. [...]

Σήμερα, η εκστρατεία εναντίον του καπνίσματος έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις, ώστε να είναι αδύνατη η διατύπωση αντίθετης άποψης, σχετικά με τις συνέπειές του. Το λεγόμενο «παθητικό κάπνισμα» αποτέλεσε, ιστορικά, την πιο αποφασιστική ιδέα της αντικαπνιστικής εκστρατείας. Αφού γίνεται αποδεκτό ότι το κάπνισμα βλάπτει και το διπλανό μη καπνιστή, νομιμοποιείται η πολιτεία να προστατεύσει το «θύμα», διώκοντας τον «θύτη» να βάζει μεγάλους φόρους χωρίς διαμαρτυρίες και αντιδράσεις και να δημιουργεί ένα ακόμα πόλο διαχωρισμού της κοινωνίας θεσμοθετώντας την επιτήρηση των καπνιστών από τους μαινόμενους αντικαπνιστές όπου η απαγόρευση δεν λειτουργεί. 1142 η ρουφιανιά σε ολόκληρο το μεγαλείο της. Η θεσμοθέτηση της αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της κοινωνίας έχει τώρα και τηλεφωνική γραμμή ενώ την ίδια στιγμή η μαύρη καπιταλιστική ανάπτυξη στηρίζεται στα ναρκωτικά, στην πορνεία και στο λαθρεμπόριο τσιγάρων. Σε περιόδους ύφεσης η αναζήτηση φθηνών προϊόντων είναι σίγουρη για τα εξαθλιωμένα λαϊκά στρώματα. Ως γνωστό το λαθρεμπόριο τσιγάρων ξεκινάει από τις ίδιες τις καπνοβιομηχανίες που έχοντας στήσει ένα δαιδαλώδες δίκτυο μπορούν και διαχειρίζονται προς όφελος τους την ακρίβεια των τσιγάρων σε αντίθεση με τους περιπτεράδες που κλείνει ο ένας μετά τον άλλο.

Εξάλλου η απαγόρευση δεν σημαίνει αναγκαστικά και εξάλειψη απεναντίας δεν υπάρχει μεγαλύτερη πρόκληση για ένα έφηβο να δοκιμάσει κάτι που του απαγορεύουν οι «σοφοί» ενήλικες. Όπως ακριβώς και το μήλο του παραδείσου…

Αλλά τι είναι και πώς μετριέται το «παθητικό κάπνισμα»; Πώς ποσοτικοποιείται; Δεν υπάρχει τρόπος. Γι' αυτό και η ιατρική κατέφυγε στο γνωστό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τη στατιστική. Βρέθηκε π.χ. από επιδημιολογικές μελέτες, ότι οι μη καπνιστές, σύντροφοι καπνιστών, διατρέχουν 30% αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα. Ο αδαής πανικοβάλλεται, θεωρώντας ότι 30 στους 100 συντρόφους καπνιστών θα πάθουν καρκίνο. Φυσικά δεν πρόκειται περί αυτού. Πρόκειται για αύξηση της πιθανότητας. Και πόση είναι αυτή η πιθανότητα; Μόνον 6 στους 100.000 μη καπνιστές παθαίνουν καρκίνο στον πνεύμονα. Επομένως, η αύξηση κατά 30% αντιστοιχεί σε 1,8 ακόμα περιπτώσεις στις 100.000 ή 0,9 στις 50.000. Με άλλα λόγια, σε κάθε 55.000 μη καπνιστές, συντρόφους καπνιστών, μόνο 1 θα πάθει καρκίνο στον πνεύμονα εξαιτίας (;) του καπνιστή συντρόφου.

Η πιθανότητα να πεθάνει, ο ίδιος άνθρωπος, σε τροχαίο είναι, στην Ελλάδα, 10 φορές μεγαλύτερη, αλλά δεν απαγορεύουμε γι' αυτό την κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Με την ίδια λογική, άλλωστε, δεν θα έπρεπε να πωλούνται γλυκά σε παχύσαρκους ή διαβητικούς να απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ, ζωικού λίπους και όλων των μεταλλαγμένων προϊόντων, να απαγορεύονται οι άθλιες συνθήκες εργασίας που επιβάλλουν στους εργαζόμενους οι μεγαλοεργοδότες, αμισθί περίπου, να μην αναπνέουμε την κοινά ομολογουμένως μολυσμένη ατμόσφαιρα και να μην τρώμε τα γεμάτα τοξικά και χημικά λιπάσματα γεωργικά προϊόντα κλπ. ενώ οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας θα έπρεπε να απαγορευτούν και οι υπολογιστές να λειτουργούν 30-45 λεπτά την ημέρα!

Τα δακρυγόνα και τα χημικά που ρίχνουν στους εκάστοτε διαδηλωτές οι δυνάμεις καταστολής ευθύνονται για τον πρόσφατο θάνατο ενός απεργού φορτηγατζή την προηγούμενη Δευτέρα! αυτά δεν είναι απαγορευμένα και επικίνδυνα για την υγεία μας; Δεν συμβάλλουν στην επιδείνωση της υγείας μας ενώ πρόκειται για άλλη μια κρατική δολοφονία; Άσχετα ότι την έκαναν γαργάρα την «είδηση» αυτή. Ο στρατός και οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι δεν σκοτώνουν;

Η ποιότητα του νερού, του φαγητού και του περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τις εργασιακές συνθήκες αποτελούν την κύρια πηγή αρρώστιας της κοινωνίας μας και μεγεθύνουν το άγχος που καταγράφετε ως τον νούμερο ένα παράγοντα για την καταστροφή της υγείας μας. Το κάπνισμα απλώς επιδεινώνει την κατάντια αυτή αλλά αν ιεραρχήσουμε την συμβολή του τόσο στον καρκίνο όσο και στο γενικότερο πλαίσιο της υγείας μας, είναι ουραγός. Είναι ένα από τα πολλά ρίσκα που παίρνουμε στην ζωή μας αλλά όχι το πιο σημαντικό!!!

Οι Εργασίες που υποστηρίζουν ότι το παθητικό κάπνισμα δεν βλάπτει είτε δεν πραγματοποιούνται είτε δεν δημοσιεύονται. Επιπλέον, η έρευνα για τη βελτίωση της ποιότητας των τσιγάρων έχει σταματήσει, στερώντας τα εκατομμύρια των καπνιστών από τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ένα ασφαλέστερο προϊόν. Παρόλα αυτά έχουν επιστρατευθεί ένα σωρό επιστήμονες για να μας πείσουν ότι το πιθανόν είναι και βέβαιο. Γιατί άλλο να λες και να γράφεις ότι το τσιγάρο ΜΠΟΡΕΙ να σκοτώσει και να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα και άλλο πράγμα να μετατρέπεις το ΜΠΟΡΕΙ σε σιγουριά και βεβαιότητα. Η χρήση του όρου του «παθητικού καπνιστή» είναι τόσο γελοία που δεν χρειάζεται περισσότερη ενασχόληση.

Η αντικαπνιστική εκστρατεία αποτελεί, ένα ακόμη εκλεπτυσμένο εγχείρημα υποταγής του σώματος και της συνείδησης μας και επιβεβαιώνει τις φωνές που αποκαλύπτουν ότι η υγεία έχει μετατραπεί από δημόσιο αγαθό σε πολιτικό όπλο ελέγχου και πειθαρχίας των μαζών μέσω της δημιουργίας αφενός πελατειακών σχέσεων και αφετέρου, αποκλεισμών, διαχωρισμών, στιγματισμών και ελεγκτικών μηχανισμών.

Το ότι δεν αναφέρθηκα σε δικαιώματα και άλλες τέτοιες νεοφιλελεύθερες μπαρούφες είναι για τον απλούστατο λόγο ότι αυτά δεν υπάρχουν στον καπιταλισμό.